شوره سر یا Dandruff یک بیماری شایع پوست و موی سر است که در آن پوسته های کوچک و سفید پوست مرده در مو و روی لباس ظاهر می شود. شوره سر می تواند افراد را در هر سن و جنسیتی تحت تاثیر قرار دهد. در حالی که شوره سر یک وضعیت ناخوشایند و آزاردهنده است اما مضر نیست و خطری برای سلامتی ندارد. معمولا برای افرادی که دچار شوره مو می شوند سوالاتی مانند اینکه چرا شوره سر ایجاد می شود؟ چه علائمی دارد؟ از چه روش هایی می توان برای درمان آن استفاده کرد؟ ایجاد می شود در این نوشتار به تمامی این سوالات پاسخ خواهیم داد.
شوره سر چیست؟
پوست سر به صورت مداوم در حال بازسازی است به صورتی که سلولها در یک چرخه مرگ و زندگی دائما در حال جایگزینی هستند. اگر روند مرگ سلولها با سرعت بیشتری نسبت به معمول اتفاق بیافتد سلولهای مرده به شکل شوره بر روی پوست ظاهر می شوند.
شوره سر می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله چربی یا خشکی بیش از حد پوست، برخی بیماری های پوستی و حتی استرس باشد. گزینه های درمانی شامل شامپوهای حاوی موادی مانند اسید سالیسیلیک یا کتوکونازول است. علاوه بر استفاده از شامپوهای مخصوص، رعایت بهداشت پوست سر، مانند شستن منظم موها و اجتناب از کلاه یا شانه مشترک برای کاهش شوره سر مهم است. در ادامه مطلب ابتدا علل ایجاد شوره ، انواع شوره و سپس روش های درمان شوره سر را به تفصیل توضیح می دهیم.
علت شوره سر
شوره مو می تواند به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شود. برخی از شایع ترین علت های شوره سر عبارتند از :
- پوست چرب : چربی پوست یا سبوم یکی از مهمترین دلایل ایجاد شوره سر است.
- پوست خشک : خشکی پوست شایع ترین علت شوره سر است. هنگامی که پوست سر بیش از حد خشک شده و رطوبت خود را از دست بدهد پوسته پوسته شده و باعث شوره می شود.
- استفاده از شامپوی نامناسب : در بیشتز مواقع “شوره خشک” به دلیل استفاده از شامپوهای قوی از بین برنده چربی و “شوره چرب” به دلیل استفاده از شامپویی با اثر چربی زدایی کم که باعث باقی ماندن چربی روی پوست سر شده ایجاد می شود.
- بیماری های مانند پسوریازیس و اگزما : بیماری پسوریازیس نوعی اختلال پوستی است که باعث میشود سلول های پوست با سرعتری بیشتر نسبت به حالت طبیعی تکثیر شوند. در این بیماری به جای هر 30 روز هر 4 روز سلولها رشد می کنند. اگزما از بیماری‌های شایع پوستی است که باعث خشک شدن پوست، خارش و قرمزی آن میشود. هر دوی این بیماریها از عوامل ایجاد شوره سر هستند.
- رشد بیش از حد قارچ مالاسزیا در پوست سر: قارچ مالاسزیا با تغذیه از چربی مو تکثیر می یابد. اگر چربی پوست زیاد باشد رشد این قارچ افزایش پیدا کرده و باعث ایجاد شوره می شود.
- تغییرات هورمونی : تغییرات هورمونی می تواند بر تولید چربی روی پوست سر تأثیر بگذارد و منجر به شوره شود.
انواع شوره
① شوره سر چرب
علت شوره سر چرب ترشح بیش از حد چربی ( سبوم ) است. همراه با ترشح چربی رشد باکتری موسوم به مالاریا ورسیکالر افزایش پیدا می کند. مالاریا ورسیکالر با تغذیه از چربی پوست سر تکثیر می شود، بنابراین اگر سبوم اضافی در پوست سر ترشح شود این باکتری نیز بیش از حد رشد می کند. ورسیکالر چربی را تجزیه کرده و ماده ای به نام «اسید چرب» تولید می کند که چرخه زندگی و مرگ موهای سر را تسریع می کند. مرگ سریعتر موها نسبت به حالت معمول باعث ایجاد شوره سر می شود. شوره سر چرب حالتی چسبنده دارد و به دلیل چسبندگی به راحتی می تواند منافذ پوست را مسدود کرده و باعث ریزش مو شود.
درمورد چربی موها باید به 3 نکته توجه کرد : 1 – میزان ترشح سبوم یا چربی بر اساس جنسیت متفاوت است ترشح چربی در مردان از سنین نوجوانی شروع شده تا 60 سالگی ادامه دارد ولی در زنان از نوجوانی شروع شده تا 30 سالگی به اوج خود می رسد و بعد از آن به مرور کاهش پیدا می کند. دوره ترشح چربی در مردان طولانی تر است زیرا هورمون های مردانه تأثیر بیشتری در ترشح چربی دارند.
2 – ترشح سبوم تحت تاثیر فصل نیز است. به عنوان مثال در ماه های گرم تابستان به دلیل افزایش متابولیسم، غدد چربی فعال تر شده و میزان سبوم ترشح شده نیز افزایش می یابد.
3 – به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، می توان با شستشوی صحیح مو و بهبود عادات سبک زندگی میزان سبوم که غذای باسیل ورسیکالر است را کاهش داده که نتیجه آن کاهش میزان شوره چرب سر است.
②شوره سر خشک
شوره خشک ناشی از خشکی پوست سر است و افرادی که پوست خشک دارند مستعد ابتلا به شوره سر خشک هستند. شوره سر خشک با شوره ریز و خشک از شوره سر چرب که شکلی درشت و چسبنده دارد کاملا قابل تشخیص است. بر خلاف شوره های چرب که به دلیل ترشح بیش از حد سبوم ایجاد می شود، شوره سر خشک به دلیل ترشح ناکافی چربی بوجود می آید. چربی کم چرخه زندگی مو را تسریع کرده و پوست سر زودتر از موعد مرده تبدیل به شوره مو می شود.
شوره خشک اغلب در پاییز و زمستان رخ می دهد. پوست سر خشک بسیار حساس است، بنابراین کمی تحریک می تواند باعث التهاب و خارش شود.
| شوره سر چرب | شوره سر خشک | |
| ویژگی | ・سفید مایل به زرد ・ بزرگ است و باعث پوشاندن منافذ پوست سر می شود ・حالتی چسبنده دارد و به پوست سر و مو می چسبد | · سفید رنگ ・ریز است و حالتی پودر مانند دارد ・میزان رطوبت آن کم است |
| علت | ترشح بیش از حد چربی باعث افزایش قارچ مالاسزیا که عامل ایجاد شوره چرب است می شود استفاده از شامپوی نامناسب وعدم شستشوی کافی موها | چربی کم پوست سر شستشوی بیش از حد موها |
| زمان (فصل) | فصل تابستان و هوای گرم و مرطوب | فصل پاییز و زمستان و آب وهوای خشک |
| روشهای درمانی | موهای خود را با دقت بشوید تا چربی اضافی از سطح موها و پوست سر کاملا پاک شود | موهای خود را در حدی بشوید تا چربی ضروری پوست سر باقی بماند. |
پیشگیری از شوره سر
① شامپوی مناسب با موهای خود انتخاب کنید
بعضی از شامپوها خاصیت شویندگی قوی دارند بنابراین ممکن است چربی لازم پوست را از بین ببرند. شامپوهای مبتنی بر اسید آمینه قدرت پاک کنندگی کمتری نسبت به دیگر انواع شامپو دارند و با موادی ساخته شده اند که قدرت شویندگی ملایمی دارند. بنابراین اگر میزان چربی پوست شما بالا است از شامپوهای قوی برای رفع چربی موهایتان استفاده کنید ولی اگر موهایتان حالتی خشک دارد از شامپوی مناسب موهای خشک استفاده کرده و پس از شستن موها، از لوسیون یا واکس مو برای مرطوب نگه داشتن پوست سرتان استفاده کنید.
چیزهایی که با پوست سرتان در تماس هستند، مانند حوله و روبالشی را تمیز نگه دارید
② روش شستشوی موی سر خودتان را تغییر دهید
بسیاری از افراد هنگام شستن موها به شدت پوست سر خود را می شویند تا آلودگی ها و چربی را از بین ببرند. مالش شدید و شستشوی بیش از حد مو می تواند به پوست آسیب برساند و منجر شوره خشک شود.
③ استفاده کمتر از سشوار
تا حد الامکان برای خشک کردن موها از حوله استفاده کنی. استفاده از سشوار برای خشک کردن موها می تواند به پوست سر آسیب رسانده و مشکلاتی مانند خشکی و التهاب و شوره ایجاد کند. در هنگام کار کردن با سشوار آن را در فاصله 20 سانتی متری از پوست سر خود نگه دارید. دست خود را مرتب به چپ و راست حرکت دهید تا گرما سشوار پخش شود و هوای داغ به یک جا برخورد نکند.
④ماساژ پوست سر را امتحان کنید
ماساژ پوست سر باعث افزایش گردش خون و تنظیم چربی در پوست میشود. برای کسانی که شوره سر خشک دارند، ماساژ با استفاده از لوسیون مرطوب کننده مخصوص نیز موثر است. از کلاه و روسری مخصوصاً مصنوعی خودداری کنید.
⑤ استفاده از رژیم غذایی مناسب
کمبود ویتامین های B2 و B6 و همچنین روی شما را در معرض خطر ابتلا به شوره سر قرار می دهد. کمبود این مواد باعث اختلال در گردش خون و ایجاد شوره مو می شود. مواد غذایی بخورید که حاوی ویتامین B2 و B6 و همچنین روی و امگا 6 باشد. این مواد و ویتامین ها را می توان از مواد غذایی به دست آورد، بنابراین سعی کنید از غذاهایی استفاده کنید که حاوی انواع مواد معدنی و ویتامین ها باشند.
- غذاهای غنی از ویتامین B2 عبارتند از : جگر مرغ ، جگر گاو ، مارماهی ، شیر
- غذاهای غنی از ویتامین B6 : ماهی تن و موز
⑥ کنترل استرس
استرس می تواند بر سلامت کلی تأثیر بگذارد و بدن را در برابر بیماری ها آسیب پذیرتر کند. یکی از عوامل اصلی ایجاد شوره سر وجود استرس و اضطراب است. استرس می تواند باعث برهم خوردن تعادل هورمونهای بدن و میزان گردش خون شود از بین رفتن تعادل هورمونها و گردش خون باعث برهم خوردن تعادل چربی پوست سر می شود که نتیجه آن افزایش یا کاهش چربی پوست سر است.
افزایش چربی پوست باعث ایجاد شوره چرب و کاهش چربی پوست باعث ایجاد شوره خشک می شود. کاهش استرس می تواند منجر به از بین رفتن شوره سر شود. برای کاهش استرس روش زندگی خود را تغییر دهید و شب خوب بخوابید.
درمان شوره سر
در بیشتر موارد، افراد عادی نیازی به درمان های پزشکی برای شوره سر ندارند، معمولاً شستشو با شامپوی ضد شوره می تواند به طور موثر موجب درمان شوره شود. هنگامی که برای مدتی از شامپوی ضد شوره استفاده می کنید، اما علائم شوره سر همچنان بهبود نمی یابد، باید در اسرع وقت به متخصص پوست مراجعه کنید و از پزشک بخواهید تا معاینات بیشتری را برای عفونت مالاسزیا یا سایر بیماری ها انجام دهد.
محصولات ضد شوره سر به صورت محلول ، فوم ، ژل ، اسپری ، پماد و شامپو موجود است.
شامپو ضد شوره
بهترین راه برای درمان شوره سر استفاده منظم از شامپوی ضد شوره است. شامپوها به چند دسته تقسیم می شوند :
- شامپوهای معمولی : شامپوهای معمولی حاوی موادی مانند اسید سالیسیلیک، پیریتیون روی یا قطران زغال سنگ هستند که می توانند در درمان موارد خفیف شوره سر موثر باشند.
- شامپوهای قوی : برای موارد شدیدتر شوره سر پزشکان ممکن است شامپوی قوی تری را تجویز کنند که حاوی ترکیبات قوی تری مانند کتوکونازول، سولفید سلنیوم یا سیکلوپیروکس باشد.
- داروهای موضعی : داروهای موضعی مانند کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب پوست سر و تسکین علائمی مانند خارش تجویز شوند.
برای شوره سر خفیف ابتدا سعی کنید موهای خود را به طور منظم با یک شامپوی ملایم بشویید تا چربی و تجمع سلول های پوست کاهش یابد یا می توانید از یک شامپوی ضد شوره استفاده کنید. افرادی که موهای خشک‌تری دارند می‌توانند با شستن مناسب موهای خود و استفاده از مرطوب‌کننده های پوست و موی سر، میزان شوره سر را کمتر کنند.
هنگام استفاده از شامپو برای درمان شوره سر باید به جای خاراندن پوست سر با نوک انگشتان به آرامی پوست سر خود را ماساژ دهید تا به مو یا پوست سر آسیبی رسانده نشود. بعد از شستن موها آنها را کاملا آبکشی کنید تا از باقی ماندن شامپوی اضافی بر روی پوست سر جلوگیری شود. برای درمان شوره سر استفاده از محصولات حالت دهنده مانند ژل مو، پوماد، مایع حالت دهنده و غیره را به حداقل برسانید. برای مدت طولانی از کلاه استفاده نکنید به خصوص کلاهی که خیلی تنگ است تا از جمع شدن عرق و چربی روی پوست سر جلوگیری شود.
تعویض سبک زندگی مانند استفاده از رژیم غذایی مناسب، خواب کافی و کاهش استرس می تواند به درمان شوره سر کمک کند.
اگر بعد از استفاده از هر محصولی در درمان شوره سر دچار خارش یا سوزش شدید استفاده از آن محصول را متوقف کنید. در صورت بروز یک واکنش آلرژیک (مانند بثورات پوستی و کهیر) فوراً به پزشک مراجعه کنید.
