کود ورمی کمپوست ، خواص ، فواید و طرز تولید

کشاورزی ارگانیک امروزه در سطح جهانی مورد توجه دوست داران محیط زیست ، طبیعت دوستان ، کشاورزان و باغداران قرار گرفته است. یکی از موارد کشاورزی ارگانیک استفاده از کودهای آلی مانند کود کمپوست و کود ورمی کمپوست می باشد. تولید کود ورمی کمپوست و استفاده از آن علاوه بر خواص و فواید بیشماری که دارد مطمئناً در حل مشکلات ناشی از مصرف کودهای شیمیایی اهمیت زیادی دارد. 

خسارت ناشی از مصرف کودهای شیمیایی

مواد شیمیایی فشار عظیمی را بر روی اکوسیستم طبیعی وارد می کند. افزایش استفاده از کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات منجر به بروز مشکلات جدی در اکوسیستم های کشاورزی مانند آلودگی هوا ، آلودگی آب و خاک ، مقاوم شدن آفات در برابر سموم ، احیای مجدد آفات و از بین رفتن جانوران ، حشرات و ارگانیسم های مفید خاک می شود.

مواد شیمیایی که در انقلاب سبز در دهه های 60-1950 به وجود آمد ، باعث افزایش بهره وری و تولید محصولات کشاورزی شد. این افزایش مصرف مواد شیمیایی باعث تغییر در خواص فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی خاک و از بین رفتن محیط زیست طی سالیان گذشته شده است. به عنوان مثال استفاده بیش از حد از کود نیتروژنی (اوره) منجر به افزایش سطح نیتروژن در آبهای زیرزمینی از طریق آبشویی خاک شده است.

استفاده از کودهای شیمیایی بر سلامتی انسان در سراسر جهان تأثیر منفی گذاشته است. هر ساله حدود 10 تا 20 هزار نفر در اثر مسمومیت ناشی از سموم دفع آفات جان خود را از دست می دهند. به علاوه استفاده از سموم شیمیایی باعث حساسیت بیشتر گیاهان به آفات و بیماریها شده است.

تولید کود ورمی کمپوست و استفاده از آن می تواند یک راه حل پایدار و اقتصادی برای رفع مشکلات ایجاد شده توسط مواد شیمیایی باشد. به علاوه کود ورمی کمپوست باعث افزایش تخلخل خاک ، زهکشی بهتر خاک و افزایش ظرفیت نگهداری آب می شود.

کودهای ورمی کمپوست سرشار از نیتروژن ، فسفر و پتاسیم ( NKP ) ، ریز مغذی ها ، ارگانیسم های مفید خاک مانند باکتری های تثبیت کننده نیتروژن و باکتری های حل کننده فسفات ، قارچ ها ، هوموس و هورمون های رشد ، اکسین ها ، جیبرلین ها و سیتوکینین ها هستند.

اهمیت زراعی کود ورمی کمپوست

در این قسمت فواید کودهای کمپوست در بخش زراعی را بررسی می کنیم.

1 – مقادیر بالای مواد مغذی مورد نیاز گیاهان

ورمی کمپوست حاوی مقادیر زیادی مواد مغذی مانند نیتروژن (N) ، فسفر (P) ، پتاسیم (K) و منیزیم (Mg) و کلسیم (Ca) است.

2 – کود های کمپوست عاری از مواد شیمیایی سمی

یکی از خواص کود ورمی کمپوست عاری بودن از مواد شیمیایی است. مطالعات انجام شده نشان می دهد که کرم های خاکی باعث تجزیه مواد شیمیایی معدنی سمی مانند فلزات سنگین و سموم کلره می شوند.

3 – افزایش کربن خاک در اثر استفاده از کودهای کمپوست

کربن موجود در خاک به عنوان چسب عمل می کند و ذرات خاک را به هم پیوند می دهد. بدین ترتیب ساختار خاک را بهبود می بخشد و باعث افزایش ظرفیت نگهداری آب و جلوگیری از فرسایش خاک می شود.

کیفیت خاک و باروری آن با از دست رفتن کربن بوسیله کشت محصولات کشاورزی و همچنین از طریق اکسیداسیون به صورت دی اکسید کربن کاهش می یابد. کربن از دست رفته خاک به صورت طبیعی نمی تواند جایگزین شود. تولید کود ورمی کمپوست و استفاده از آن باعث افزایش میزان کربن خاک می شود و کمبود کربن در خاک را جبران می کند.

کود ورمی کمپوست دارای نوعی کربن خاص به نام هوماتس یا اسیدهای هیومیک و فولویک است که می تواند مدت طولانی تری در خاک باقی بماند.

4 – افزایش میکرو ارگانیسم های مفید خاک

کودهای کمپوست به ویژه ورمی کمپوست سرشار از میکروارگانیسم های مفید خاک هستند. میکروارگانیسم ها ( میکروب ها ) مسئولیت دگرگونی ، آزادسازی مواد مغذی و عناصر اساسی خاک را بر عهده دارند. میکروبها همچنین برای تسهیل جذب مواد مغذی توسط گیاهان لازم و ضروری هستند. میکرو ارگانیسم های موجود در خاک باعث تولید هورمون های رشد مانند اکسین ها ، جیبرلین ها و سیتوکینین ها می شوند.

5 – بهبود ظرفیت تبادل کاتیونی

از دیگر خواص کودهای ورمی کمپوست افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) خاک است. افزایش در ظرفیت تبادل کاتیونی خاک منجر به جذب بیشتر کاتیونهای با بار مثبت مانند کلسیم (Ca) ، منیزیم (Mg) ، پتاسیم (K) و سدیم (Na) می شود.

افزایش (CEC) باعث می شود مواد مغذی موجود در خاک نگه داشته شده و به تدریج در دسترس گیاهان قرار گیرد. افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی همچنین منجر به کاهش اسیدیته و pH خاک می شود.

6 – افزایش تخلخل و نفوذپذیری خاک

همه کودهای کمپوستها از جمله ورمی کمپوست باعث افزایش تخلخل خاک می شود. افزایش در تخلخل خاک باعث نفوذ بیشتر آب در خاک ، جلوگیری از ایجاد روان آب ، جلوگیری از فرسایش خاک ، زهکشی بهتر خاک و بهبود و افزایش رشد ریشه می شود.

امروزه زمین های کشاورزی حدود 99.7 درصد از غذای انسان را تأمین می کنند. هر ساله 10 میلیون هکتار از این زمین های کشاورزی در اثر فرسایش در حال از بین رفتن هستند. زمین های کشاورزی حدود 10 برابر سریعتر از آن که بتوانند جایگزین شود نابود می شوند از اواسط قرن 20 میلادی تا امروز حدود 30٪ از اراضی زراعی جهان غیر قابل کشت شده اند.

7 – کاهش شوری خاک

خاکی به عنوان خاک شور در نظر گرفته می شود که سدیم (Na) آن از 6٪ بیشتر است. کود کمپوست نقش مهمی در مدیریت خاکهای نمکی و شور دارد. نمک های موجود در خاک های که دارای تخلخل و زهکشی مناسب باشند با بارندگی یا آبیاری از خاک خارج می شوند این گونه خاک ها دارای مقادیر کمی نمک هستند.

یکی از روش های مبارزه با شوری خاک ، کاهش میزان تبخیر آن است. این کار علاوه بر اینکه باعث حفظ رطوبت خاک می‌شود از انتقال نمک از لایه‌های زیرین خاک به سطح که محل رشد ریشه است جلوگیری می‌کند. اضافه کردن کود ورمی کمپوست به خاک باعث افزایش تخلخل ، نفوذپذیری و زهکشی و کاهش میزان تبخیر آب می شود.

یکی دیگر از راه های مبارزه با شوری خاک استفاده از سولفات کلسیم یا همان گچ است. نفوذ گچ در خاک آهسته است. تولید کود کمپوست و اضافه کردن آن به خاک باعث تحریک میکروبها و کرمهای خاکی می شوند. این جانوران کانالها و منافذی را در خاک ایجاد می کنند که گچها با سرعت بسیار بیشتری از طریق آنها حرکت کرده و در خاک نفوذ کنند.

8 – کاهش اسیدیته خاک ( PH )

خاصیت خنثی کنندگی یکی دیگر از خواص کود ورمی کمپوست است. این خاصیت خنثی کنندگی در حدود 5٪ است. خنثی کنندگی 30 تن کمپوست تازه تقریبا معادل 2 تن سنگ آهک است.

9 – افزایش ظرفیت نگهداری آب

افزودن ورمی کمپوست به خاک باعث افزایش ظرفیت نگهداری آب می شود و تبخیر آب را به حداقل می رساند. همچنین مواد کلوئیدی موجود در مخاط کرم خاکی به عنوان جاذب رطوبت عمل می کند. افزایش ظرفیت نگهداری آب باعث جلوگیری از ایجاد روان آب و جلوگیری از فرسایش خاک و بهبود بهره وری آن می شود.

10 – کاهش بیماریهای گیاهی

میکروارگانیسم های مفید خاک باعث از بین رفتن عوامل بیماری زا در گیاهان می شود. از بین رفتن بیماریها در خاک های اصلاح شده توسط کمپوست به دلیل وجود نیتروژن ، پتاسیم و فسفر در خاک می باشد. نیتروژن (N) یک ماده مغذی مهم در از بین رفتن بیماری گیاهان است. کمبود نیتروژن در خاک می تواند گیاهان را در معرض ابتلا به بیماری ها قرار دهد.

در یک تحقیق علمی بر روی گوجه فرنگی که در خاک های اصلاح شده با کمپوست کاشته شده بودند نشان داد که بیماری های ریشه از 82٪ به 18٪ کاهش یافت.

اهمیت اجتماعی کود ورمی کمپوست

در این قسمت فواید استفاده از کودهای کمپوست بر سلامتی جامعه را با هم بررسی می کنیم.

الف – تولید محصول کشاورزی مغذی

بزرگترین ارزش کشاورزی ارگانیک این است که تقریباً عاری از مواد شیمیایی است. مواد غذایی که با استفاده از کودهای کمپوست تهیه می شود سرشار از مواد مغذی مفیدی مانند آنتی اکسیدان ها ، ویتامین ها و مواد معدنی هستند. میزان مواد مغذی در گیاهان تولیده شده بر اساس کشاورزی ارگانیک نسبت به مواد غذایی تولید شده بوسیله مواد شیمیایی سطح بالاتری دارد.

به عنوان مثال میزان اسیدهای آسکوربیک و محتویات کاروتن در هویج و کرفس که به طور ارگانیک تولید شده نسبت به هویج ها و کرفس های که به صورت شیمیایی تولید شده بالاتر است. یا ویتامین C موجود در اسفناج ، گوجه فرنگی ، شلغم ، سیب ، کلم ، هویج ، چغندر ، کرفس ، عدس ، کاهو ، فلفل ، سیب زمینی و گلابیکه به صورت ارگانیک تولید شده اند بالاتر از شرایطی است که این مواد به صورت شیمیایی تولید شده است.

یا میزان کاروتن ، ویتامین C و ریبوفلاوین موجود در کلم ارگانیک بالاتر از کلم تولید شده بوسیله مواد شیمیایی است. در یک تحقیق علمی انجام شده بر روی سبزیجات که به صورت ارگانیک رشد کرده اند نشان از افزایش 27 % ویتامین C و 21.1 % آهن ، 29.3 % منیزیم ، 13.6 % فسفر در آنها می دهد.

ب – کاهش خطر ابتلا به برخی از سرطان ها

یکی از فواید استفاده از کود ورمی کمپوست کاهش میزان انواع سرطان ها است. مطالعات نشان می دهد که غذاهای ارگانیک می توانند خطرات انواع سرطان ها را به طور قابل توجهی کاهش دهند. به عنوان مثال گوجه فرنگی ارگانیک دارای مقادیر زیادی آنتی اکسیدان از جمله ویتامین سی ، کاروتن و لیکوپن است. لیکوپن دارای خاصیت پیشگیری از سرطان پروستات را دارد.

یا خاصیت ضد سرطانی روده بزرگ توت فرنگی ارگانیک نسبت به توت فرنگی معمولی بیشتر است. به علاوه بر این ، محصولات ارگانیک 15٪ نیترات کمتری از همتایان شیمیایی خود دارند. نیترات موجود در مواد غذایی باعث ایجاد سرطان معده و اختلال در رونویسی DNA می شود.

ج – افزایش متابولیتهای ثانویه در گیاهان

برخی متابولیتهای ثانویه وجود دارند که توسط گیاهان تحت شرایط خاص مانند خشکسالی یا حملات آفات و عوامل بیماری زا به عنوان بخشی از مکانیسم دفاعی گیاهی تولید می شود. برخی از این متابولیتها ممکن است در دوزهای بالا برای بدن مفید باشند. برخی متابولیتهای ثانویه مفید عبارتند از : ترکیبات گلوكوزینولاتها ، گلیكوكالوئیدها ، فلاونوئیدها ، كاروتنوئیدها و گوگرد ، وجود این مواد سبب کاهش فعالیت رادیکال های آزاد می شود.

استفاده بیش از حد از سموم دفع آفات شیمیایی نیاز گیاهان برای تولید این متابولیتهای ثانویه مفید برای دفاع خود را کاهش می دهد. سیستم های کشاورزی ارگانیک با استفاده از روش های گوناگون باعث مقاومت بیولوژیکی گیاهان در برابر آفات ، حشرات و ارگانیسم های ایجاد کننده بیماری می شود و میزان تولید متابولیتهای مفید را در گیاهان افزایش می دهد.

اهمیت اقتصادی کود ورمی کمپوست

در این بخش تاثیرات اقتصادی استفاده از کودهای ورمی کمپوست را ذکر خواهیم کرد.

1 – تبدیل محصول با ارزش اقتصادی منفی به ارزش اقتصادی مثبت

کمپوست ، پسماندها و زباله ها که محصولات با ارزش اقتصادی منفی هستند را به منابع ارزشمند مانند کود کمپوست با ارزش اقتصادی مثبت تبدیل می کنند. این موضوع یک تیر و دو نشان است علاوه بر اینکه از شر زباله ها و پسماندها و هزینه دفع آن خلاص می شویم یک کود ارگانیک با کارایی بالا را تولید می کنیم.

2 – تولید بیشتر مواد غذایی با هزینه کمتر

مقدار مواد شیمیایی مورد استفاده در هکتار در طی سالها به طور مداوم در حال افزایش است. امروزه نسبت به دهه گذشته تقریباً در هر هکتار 4 – 3 برابر بیشتر از کود شیمیایی برای تولید محصولات کشاورزی استفاده می شود. این موضوع باعث افزایش هزینه تولید محصولات کشاورزی می شود. کشورهای در حال توسعه مجبور هستند برای کاهش هزینه های تولید محصولات کشاورزی بر روی کود شیمیایی یارانه قرار بدهند.

استفاده از کود ورمی کمپوست در مقایسه با کودهای شیمیایی هزینه تولید مواد غذایی را حداقل 60 – 50 درصد کم خواهد کرد. به علاوه اینکه مواد غذایی تولید شده نیز سالم تر و کم خطر تر است و این موضوع هم برای کشاورز و هم مصرف کننده مفید است.

کاهش هزینه تولید ورمی کمپوست نسبت به مواد شیمیایی از دیگر فواید و خواص ورمی کمپوست است. کود ورمی کمپوست را حتی با استفاده از وسایل ساده می توان در مزرعه با کم ترین هزینه تولید کرد. در حالی که کودهای شیمیایی محصولاتی با تکنولوژی بالا و پرهزینه هستند که در کارخانه ها تولید می شوند.

به علاوه مواد اولیه کودهای شیمیایی فراورده های نفتی هستند که غیر قابل تجدید پذیراند در حالی که مواد اولیه کودهای کمپوستی زباله ها و پسماندهای انسانی هستند که مشکلی در مورد تهیه مواد اولیه آن وجود ندارد.

چون کرمهای ورمی کمپوست خواص فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی خاک را افزایش می دهند. با گذشت زمان مقدار مورد نیاز کود ورمی کمپوست برای تولید محصولات کشاورزی کاهش می یابد که این امر باعث افزایش بازدهی و در نتیجه کاهش بیشتر هزینه ها می شود.

از دیگر مزایای استفاده از ورمی کمپوست افزایش ظرفیت نگهداری آب توسط خاک می باشد که این به نوبه خود باعث کاهش هدر رفت آب و صرفه جویی تقریباً 50 – 40 درصدی در مصرف آب می شود.

اهمیت زیست محیطی کود ورمی کمپوست

کشاورزی ارگانیک به چندین طریق برای محیط زیست مفید است. در زیر چند نمونه خواص کود ورمی کمپوست برای محیط زیست ذکر شده است.

الف – جایگزینی مواد شیمیایی مخرب محیط زیست

در تولید کودهای شیمیایی از مواد نفتی استفاده می شود. با انتقال این کودها به مزارع و استفاده آنها توسط کشاورزان زباله های سمی وارد خاک می شود که باعث آلودگی خاک می شود. اما در تولید کود کمپوست هیچ گونه ماده شیمیایی استفاده نشده و این کودها با استفاده از زباله های انسانی تولید می شوند. بنابراین با اضافه کردن کودهای کمپوست و ورمی کمپوست به خاک به هیچ وجه ماده شیمیایی وارد خاک نمی شود.

ب – کاهش انتشار گاز های گلخانه ای قدرتمند

استفاده از زباله ها و تبدیل آن به کود ورمی کمپوست دارای فواید زیست محیطی زیادی است. فن آوری کمپوست به عنوان فرآیند سریع و تقریبا بی بو است. در شرایط مطلوب دما (30 – 20 درجه سانتیگراد) و رطوبت (70 – 60٪) ، حدود 5 کیلوگرم کرم ( تقریباً 10 هزار عدد ) می تواند 1 تن زباله را به مدت 30 روز به کود کمپوست تبدیل کند.

با کمپوست کردن زباله میزان انتقال زباله به محل دفن زباله ها کاهش می یابد که این موضوع باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه ای قدرتمندی مانند متان ، دی اکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن می شود.

پ – تعدیل کربن و کاهش گرمایش جهانی

استفاده از سوخت های فسیلی از اواسط قرن هجدهم میلادی روند افزایش کربن موجود در جو را تسریع کرده است. از افزایش کربن جوی در طی 150 سال گذشته ، حدود یک سوم آن مربوط به فعالیت های کشاورزی است. از دیگر خواص ورمی کمپوست برای محیط زیست کاهش گرمایش جهانی است.

کربن در طبیعت به دو صورت یافت می شود 1 – در خاک 2 – در هوا به صورت دی اکسید کربن CO2 ، بیشتر کربن موجود در جهان در خاک نهفته است. همواره ما بین این دو صورت از کربن تعادل وجود داشته است.

از زمان شروع کشاورزی مدرن تعادل بین این دو کربن در حال از بین رفتن است. از بین رفتن کربن آلی خاک (SOC) به دلیل شخم زدن و خاک ورزی شدید باعث افزایش کربن موجود در جو شده است. از بین رفتن کربن آلی خاک باعث گرم شدن کره زمین و تغییرات آب و هوایی و فرسایش خاک می شود.

کودهای شیمیایی به سرعت تجزیه می شوند و به یک باره مقدار زیادی از مواد معدنی مانند کربن را وارد خاک می کنند. بخشی از کربن موجود در این مواد به مصرف گیاهان می رسد ولی بخش اعظم آن بر اثر اکسیداسیون وارد جو می شود. کودهای کمپوست جز آن دسته از کودهای است که به تدریج تجزیه شده و مواد معدنی خود را به تدریج در اختیار گیاه قرار می دهد.

در مطالعه ای که توسط بزرگترین سایت تحقیقاتی کشاورزی ارگانیک در سطح جهان انجام شده است نشان می دهد با کشاورزی ارگانیک هر هکتار می تواند حدود 2000 کیلوگرم از CO2 موجود در جو را حذف کند.

شرح مختصری بر کرم خاکی

حدود 3000 گونه کرم خاکی وجود دارد. کرم های خاکی جانورانی استوانه ای و لوله ای شکل هستند. بدن کرم های خاکی از تعداد زیادی حلقه تشکیل شده است و بخش پشتی بدن آنها تیره تر از بخش زیرین است. کرم های خاکی از طریق پوست تنفس می کنند. اندازه کرم های خاکی از 23 تا 210 میلی متر متغیر است.

کرم های خاکی موجوداتی دو جنسی هستند یعنی در بدن یک کرم خاکی هم اندام جنسی نر و هم اندام جنسی ماده وجود دارد. معمولا خودباروی در کرم های خاکی رخ نمی دهد و برای جفت گیری موفق وجود دو کرم لازم است.

باروری کرم ها به صورت تخم گذاری است و به تخم های کرم کوکون گفته می شود. کرم های خاکی کوکون هایش را در خاک رها می کند و در حدود 15 تا 20 روز طول می کشد تا کرم های جوان از تخم بیرون بیایند. کرم های جوان فاقد اندام جنسی هستند و بعد از بلوغ این اندام ها ظاهر می شوند.

کرم های خاکی دشمنان طبیعی متعددی دارند که موجب نابودی آنها می شوند. مورچه های سیاه بزرگ ، مورچه های قرمز ، هزارپا ، موش های کور ، پرندگان از جمله دشمنان کرم های خاکی هستند.کرم های خاکی با تغذیه از مواد آلی آنها را به کودی با کیفیت و غنی تبدیل می کنند.

مواد آلی ضمن عبور از بدن کرمها پس از هضم با آنزیم موجود در بدن آنها ترکیب شده و به صورت کود ورمی کمپوست خارج می گردد. کودهای ورمی کمپوست خواص زیادی دارد از جمله این که سرشار از مواد مغذی اساسی گیاهان ، مواد تقویت کننده گیاهان ، میکروارگانیسم های مفید خاک هستند.

مواد اولیه برای تولید ورمی کمپوست

از مواد زیر می توان برای تولید ورمی کمپوست استفاده کرد :

• کودهای حیوانی
• باقیمانده گیاهان مانند برگ ، ریشه ، کاه و کلش
• ضایعات کاغذ و پوشاک از جنس کتان
• ضایعات جنگلی و علف های هرز
• برگ های سطح خیابان
• زباله های شهری
• ضایعات مربوط به صنایع کشاورزی مانند پسماند های کارخانه نیشکر

انتخاب کرم خاکی مناسب

کرم خاکی مناسب برای تولید ورمی کمپوست گونه کرم قرمز eisenia.foetida است.

تکثیر کرم ورمی کمپوست

تکثیر کرم های خاکی ، اولین شرط لازم برای تولید ورمی کمپوست است. اگر تکثیر کرم ها با یک جفت آغاز شود مدت زمان زیادی طول خواهد کشید. بنابراین، برای مساحت یک متر مربع ۵۰ عدد کرم خاکی در نظر می گیرند. برای تکثیر کرم خاکی به روش زیر عمل می کنیم.

ابتدا لایه ای از آجرهای خشتی شکسته شده را در ته مخزنی که از قبل برای تکثیر کرمها در نظر گرفته می گذاریم و بر روی آن شن درشت می ریزیم. ضخامت این لایه باید 8 – 6 سانتی متر و دارای زهکشی مناسب باشد. سپس بر روی آن لایه ای از خاک به قطر تقریبا ۱۵cm می ریزیم. اکنون در حدود ۱۰۰ کرم خاکی به این لایه می افزاییم و سپس، روی خاک تکه های کوچک کود گاو می پاشیم. این لایه، باید 10 سانتی متر ارتفاع داشته باشد. در انتها برای مرطوب کردن مجموعه بر روی آن آب می پاشیم.

برای جلوگیری از حمله پرندگان به کرم ها مخزن را با کیسه کنفی یا شاخ و برگ نارگیل یا شاخ و برگ نخل می پوشانیم. از این به بعد آبیاری را با مراقبت و دقت به مدت 30 روز ادامه می دهیم. بعد از حدود ۳۰ روز نوزادان کرم پدید می آیند. پس از رشد کامل نوزادان ، کرم ها آماده فروش و یا انتقال به واحد دیگر هستند. مدیریت در آبیاری به صورت منظم در طول دوره تولید کود ورمی کمپوست بسیار ضروری است و مقدار آب زیاد باعث نابودی کرم های خاکی می شود.

اصول مدیریتی پرورش کرم ورمی کمپوست

• بر طبق نیاز کرم ها، به آنها غذا بدهید. یک کیلو گرم ضایعات آشپزخانه برای کرم هایی به وزن 2 کیلوگرم کافی است.
• رطوبت مناسب بستر را حفظ کنید. بعد از ۲ تا ۷ روز، بسته به شرایط آب و هوایی و فصلی بر روی بستر آب بپاشید.
• رنگ سفید کرم خاکی، نشانگر فراوانی آب و خاصیت اسیدی محیط است.
• به منظور هوادهی بهتر، می توان گودال یا بستر توده را به صورت هفتگی باز کرد، ولی دقت کنید به کرم های خاکی آسیبی وارد نشود.
• در پرورش کرمهای که تولید کود ورمی کمپوست را برعهده دارند باید گودال یا مخزن را زیر سایه نگهدشته شود.
• دمای گودال یا مخزن باید بین ۱۲ تا ۲۵ درجه سانتی گراد باشد.
• PH گودال یا توده را به طور منظم بررسی کنید. PH توده باید بین ۶ تا ۸ باشد.
• مگس ها و سایر حشرات باعث ایجاد مزاحمت در روند پرورش کرم می شوند. بنابراین از کیسه گونی برای پوشاندن سطح واحد استفاده کنید.
• پرورش کرم با کیفیت مناسب بوی ناهنجار و زننده ندارد به این مسئله دقت کنید. وجود بوی نامطبوع نشان از مشکل در روند پرورش کرم ها است.

چگونگی تولید کود ورمی کمپوست

تولید کود ورمی کمپوست هم در مخزن و هم بر روی زمین قابل انجام است.

تولید ورمی کمپوست در مخزن

یک مخزن سیمانی به طول 2 متر ، عرض 1 متر و ارتفاع 1 متر می تواند ظرف تولید ورمی کمپوست باشد. این مخزن باید در قسمت ته ، یک خروجی برای تخلیه آب اضافی داشته باشد. در انتهای مخزن ، یک لایه به ضخامت 5 سانتی متر که شامل آجرهای شکسته و سنگریزه است آماده کنید. این لایه به خروج آب اضافی از ته مخزن کمک می کند.

لایه دومی از خاک به قطر ۱۵ سانتی متر باید روی لایه پایه قرار گیرد. سپس، لایه سومی از پهن گاو قرار دهید. آنگاه در حدود 100 عدد کرم خاکی روی این لایه بگذارید. بدین صورت بستر یا محیط، آماده شده و باید به وسیله پاشیدن آب مرطوب نگه داشته شود. بر روی این محیط لایه ای به قطر ۵ سانتی متر شامل برگ ، پهن گاو و مخلوط های دیگری از مواد آلی به عنوان لایه چهارم قرار دهید. این لایه را نیز با پاشیدن آب مرطوب نگاه دارید.

سرانجام، روی این لایه را با برگ درخت نارگیل بپوشانید. در تولید کود ورمی کمپوست همواره رطوبت مخزن باید 60 الی 70 درصد باشد. بعد از گذشت یک ماه برگ ها را بردارید. بعد از برداشتن برگها باید مواد آلی به بستر اضافه شود. لایه مواد آلی را به صورت یک روز در میان در مخزن قرار دهید. این لایه جدید نباید بیش از 6 سانتی متر ضخامت داشته باشد.

بعد از پر شدن مخزن کود آماده جمع آوری می شود. کود را از تانکر جمع آوری کرده و در هوای آزاد زیر نور خورشید بگذارید. کرم های خاکی به لایه پایینی این توده خواهند رفت. بنابر این می توانید قسمت بالایی توده را برداشته ، خشک کرده و غربال کنید و در کیسه های نایلکس برای فروش یا استفاده در مزرعه ، بسته بندی نمایید. کرم های موجود در کف را بعد از ۲۴ تا ۳۶ ساعت از پخش کردن کود ، می توان جمع آوری و به مخزن برای تولید مجدد انتقال داد.

برای اکثر محصولات، مقدار مصرف پیشنهادی 5 تن در هکتار است. یادآور می شود که تولید ورمی کمپوست و پرورش کرم در هر موقع از سال امکان پذیر است.

تولید ورمی کمپوست بر سطح صاف

اولین مرحله در تولید ورمی کمپوست به این روش آماده سازی بستر تولید است. بستر تولید باید مسطح ، بتنی و شیب دار و بدون سنگ و کلوخ و شیشه باشد. شیب دار بودن بستر برای خروج آب اضافی و جلوگیری از تجمع آب و فساد محیط بستر می باشد. بستر باید در جایی ایجاد شود که سایه دار و خنک باشد اگر محیط سایه نداشت باید با استفاده از پایه فلزی و پلاستیک گلخانه و یا حصیر برای آن سایه ایجاد کرد.

برای تولید ورمی کمپوست مواد باید به صورت پشته به ارتفاع 40 تا 50 سانتی متر و عرض 80 سانتیمتر ایجاد شود. اگر ارتفاع پشته بیش از این میزان باشد باعث فشردگی مواد بستر و تجزیه بی هوازی آنها و ایجاد بوی نا مطبوع و مواد سمی می شود. هر یک متر این بستر 1000 تا 1200 کرم که در حدود 2.5 تا 5 کیلوگرم است و حدود 30 کیلو گرم ماده اولیه احتیاج دارد.

دمای مناسب برای کرم ها 25 درجه سانتی گراد است. یک کرم میتواند در طول یک روز دو برابر وزن خود مواد آلی مصرف کرده و 60% آن را به کود تبدیل کنند. پس از آماده کردن بستر ، کرمها را باید به آن اضافه کرد مدت زمان لازم برای تبدیل مواد آلی به کود ورمی کمپوست حدود 1 تا 1.5 ماه است در این مدت بستر باید چند روز یک بار آبپاشی شود.