کاشت و پرورش گیاه اسطوخودوس

به دلیل ویژگیهای خاص گیاه اسطوخودوس و مقاوم بودن این گیاه به خشکی و امکان کاشت گیاه اسطوخودوس به صورت دیم و استفاده روز افزون دارویی و بهداشتی از آن ، کاشت این گیاه در اکثر مناطق کشور در حال گسترش است. در این نوشتار با شرایط محیطی و خاک مناسب و نحوه کاشت گیاه اسطوخودوس آشنا می شوید.

سرزمین پهناور ایران به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و اکولوژیکی دارای تنـوع اقلیمی گسترده است که این تنوع اقلیمی به تنوع گیاهی فوق العاده منجر شـده است. یکی از گیاهان دارویی که سازگاری مناسبی با شرایط آب و هوایی و اقلیمی کشور ما را دارد گیاه اسطوخودوس است

گونه های مختلف گیاه اسطوخودوس

معروف ترین و قدیمی ترین گونه زراعی اسطوخودوس به نام اسطوخودوس حقیقی ( اسطوخودوس فرانسوی ) که خاصیت دارویی دارد و بسیار معطر است. این گونه امروزه در بیشتر نقاط جهان کشت می شود. گونه دیگر که در کشورهای اروپایی کشت می شود اسطوخودوس خوشه ای ( سنبل هندی ) است. لاواندین که هیبرید طبیعی دو گونه قبلی است ارزش کاربردی زیادی دارد و در سطح وسیع کشت می شود.

هر سه گونه فوق بومی مدیترانه هستند. اسطوخودوس گیاه مناطق خشک ، بیابانی و غالبا سنگلاخی بین کوههای آلپ و مدیترانه است. به دلیل داشتن سیستم ریشه ای عمیق، به راحتی در شیب ها رشد می کند و نسبت به سرما و خشکی مقاوم و ارتفاع زیاد را ترجیح می دهد.

اسطوخودوس حقیقی تا ارتفاع 1700 متری بالای سطح دریا قادر به رشد است در حالی که اسطوخودوس خوشه ای تنها در مناطق کم ارتفاع رشد می کند و بومی منطقه ای با ارتفاع 700 – 200 متر بالای سطح دریا است. لاواندین غالبا در ارتفاعات 1000 – 700 متری بالای سطح دریا یافت می شود. این گیاه مناطقی که زمستان های سرد و تابستان های خنک دارد را ترجیح می دهد.

مناطق کاشت اسطوخودوس در ایران

کاشت و پرورش گیاه اسطوخودوس در کشورهای فرانسه، روسیه، بلغارستان، ژاپن، آمریکا و مجارستان در سطح وسیع انجام می شود. تقطیر تجاری روغن این گیاه اساسا در کشورهای فرانسه و اسپانیا انجام می شود اما امروزه تقریبا بزرگترین مرکز تولید جهانی آن در اروپای شرقی به خصوص در بلغارستان و روسیه است.

تولید جهانی روغن های مختلف اسطوخودوس در حدود 1000 تن در سال است که حدود 75% آن مربوط به لاواندین ، 20% به اسطوخودوس معمولی و 5% باقی مانده نیز به روغن اسطوخودوس خوشه ای اختصاص دارد. در ایران این گیاه در استانهای تهران ، کرج ، اصفهان ، فارس و اراک کاشت می شود.

گیاه شناسی اسطوخودوس

هر دو گونه زراعی ( حقیقی و لاواندین ) اسطوخودوس بوته ای هستند. ریشه گیاه یک سیستم ریشه ای خشبی اصلی را تشکیل می دهند که قسمت انتهایی آنها منشعب است. ریشه های جذب کننده آب تا عمق 4 – 3 متری درون خاک نفوذ می کنند. ساقه گیاه کوچک ، کوتاه و پوشیده از کرک های قهوه ای رنگ است و از پایین گیاه منشعب می شود.

در شرایط طبیعی بوته اسطوخودوس به شکل یک نیم کره است اسطوخودوس چند ساله دارای ارتفاع 60 – 40 سانتی متر است در حالی که لاندواین غالبا تا ارتفاع 100 – 80 سانتی متر نیز رشد می کند.

قطر سایه انداز اسطوخودوس حقیقی 120 – 80 سانتی متر و قطر لاواندین بیش از 1/5 متر است. ساقه های گل دهنده اسطوخودوس حقیقی 40 – 20 سانتی متر طول دارند و تک شاخه می باشند اما شاخه های گل دهنده لاواندین ممکن است تا ارتفاع 90 – 60 سانتی متری نیز رشد کنند و عموما منشعب هستند.

برگ و گل

برگ های این گیاه باریک یا نیزه ای و متقابل هستند. برگ های کرک دار نمدی اسطوخودوس 5 – 3 سانتی متر طول و حدود 5 میلی متر عرض دارند و به رنگ سبز مایل به خاکستری هستند. در حالی که برگ های لاواندین بزرگتر هستند ( 70 – 50 میلیمتر طول و 10 – 8 میلیمتر عرض ) کرک چندانی ندارند و به رنگ سبز روشنتر می باشد.

گل آذین به شکل استوانه ای دندانه دار است که از تعدادی گل های چرخه ای تشکیل شده است. چرخه های گل اسطوخودوس حقیقی نسبت به چرخه های گل لاواندین آزادترند. گل های نامنظم و گلبرگ ها بنفش – آبی هستند.

میوه و بذر

میوه این گیاه فندقه و به شکل تخم مرغ است. میوه اسطوخودوس حقیقی شامل مجموعه ای از کاسبرگ ها می باشد که چهار هستک را احاطه کرده اند. معمولا در بین آنها تنها یک یا دو هستک تکامل می یابند هستک به طول 2 میلی متر بیضی شکل و به رنگ سیاه مایل به قهوه ای براق است. لاواندین به عنوان یک هیبرید عقیم است و بذرهای آن قابلیت جوانه زنی ندارند. در کاشت و پرورش گیاه اسطوخودوس لاواندین نمی توان از بذر استفاده کرد.

خصوصیات فیزیولوژیکی

اسطوخودوس در حالت طبیعی 30 – 20 سال زنده می ماند. جوانه زنی بذر اسطوخودس حقیقی بسیار کند است به وسیله منجمد کردن بذرها می توان علاوه بر کاهش مدت زمان جوانه زنی ، یک نواختی آن را نیز افزایش داد. بذرها عموما قابلیت جوانه زنی خود را 4 – 3 سال حفظ می کنند با وجود این که گل ها غالبا در سال اول تولید می شوند رشد و نمو اولیه گیاهچه ها کند است. به محض گرم شدن هوا ( درجه حرارت بیش از 12 درجه سانتی گراد ) گیاهان چند ساله شروع به سبز شدن می نمایند.

عموما گل دهی اسطوخودوس حقیقی از اواخر خرداد آغاز می شود و تا اوایل مرداد به طول می انجامد. گلدهی لاواندین تا اندازه ای دیرتر آغاز می گردد ( اواسط تیر ) و در روزهای اول مرداد کامل می شود گل های دارای بیشترین و در عین حال مرغوبترین روغن فرار هستند. هر دو گونه دارای بوی تند و زننده ای هستند که ناشی از روغن فراری است که در آنها ذخیره می گردد.

ارزش تجاری گیاهان مربوط به روغن فراری است که گل ها استخراج می شود. مقدار روغن فرار اسطوخودوس حقیقی حدود 1/5 – 0/5 و میزان روغن لاواندین 3 – 0/9 % است. بیشتر روغن در غده های ذخیره کننده روغنی که در بین لبه های کاسه گل قرار دارند جمع می شود. مقدار اندکی روغن فرار با یک ترکیب متفاوت نیز در غده ای روغن فراری که به صورت پراکنده در سایر اندام های گیاه واقع شده است ( پوست دانه ، محور گل ، برگ های جوان گیاه ) تولید می گردد.

نیاز محیطی مورد نیاز کاشت گیاه اسطوخودوس

مرحله اول کاشت و پروش گیاه اسطوخودوس شناخت شرایط محیطی مناسب رشد این گیاه است.

دما مناسب کاشت گیاه اسطوخودوس

مناطق گرم برای کاشت گیاه اسطوخودوس بهترین مکان هستند. اسطوخودوس به مناطق پست و مکانهای دارای یخبندان های طولانی علاقه ندارد.

اندامهای هوایی اسطوخودوس در دوره خواب یخبندان های 15- تا 20- درجه سانتیگراد را به خوبی تحمل می کنند. یخبندان های دیررس بهاره باعث یخ زدگی گیاه می گردد. بنابراین مناطقی که دارای سرمای دیرس بهاره هستند مناسب کاشت گیاه اسطوخودوس نیست.

نور مناسب گیاه اسطوخودوس

اسطوخودوس به تابش زیاد نور خورشید نیاز دارد اگر مدت زمان تابش کافی نباشد در نتیجه تشکیل گلها ، میزان روغن فرار گل ها و میزان استر روغن فرار به صورت قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. بر طبق مشاهدات پژوهشگران میزان روغن فرار گلهایی که در مکانهای باز رشد نموده اند 0/99 % است در حالی که این میزان در مورد گیاهانی که در سایه درختان روشن نموده اند تنها 0/45 % است.

ساعت هایی که در مرحله گلدهی گیاه در معرض نور خورشید قرار دارد بر مقدار و کیفیت روغن فرار بسیار موثر است. در آب و هوای ابری و بارانی ممکن است مقدار روغن فرار از استر ذخیره شده به ترتیب 50 – 30 درصد و 30 – 20 درصد کاهش یابند.

خاک مناسب کاشت گیاه اسطوخودوس

کاشت گیاه اسطوخودوس در خاک های کم عمق غنی از آهک و خاک های فقیر امکان پذیر است ولی بهترین خاک برای کاشت گیاه اسطوخودوس خاک لومی حاصلخیز و سبک با زه کشی مناسب است. pH مناسب برای تولید باید بین 7.3 تا 8.5 باشد.

آماده سازی زمین قبل از کاشت گیاه اسطوخودوس

قبل از شروع کاشت و پرورش گیاه اسطوخودوس باید زمین جهت این امر آماده شود. آماده سازی زمین شامل کوددهی قبل از کاشت و آماده سازی زمین است.

کودهی زمین قبل از کاشت

اسطوخودوس نیاز چندانی به عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان ندارد اما تنها با فراهم نمودن مقدار کافی عناصر غذایی می‌توان عملکرد مطلوبی به دست آورد. اسطوخودوس برای تولید ۱۰۰ کیلوگرم گل آذین مقدار 0/8 کیلوگرم ازت ، 0/2 کیلوگرم فسفر و 0/8 کیلوگرم پتاسیم از خاک جذب می نماید.

از آنجایی که اسطوخودوس چندین سال در یک مزرعه باقی می ماند امکان افزودن کود آلی در طی کشت این گیاه محدود می‌شود. به همین دلیل توصیه می شود قبل از کاشت اسطوخودوس مقدار متوسط یا زیادی کود دامی به کار برده شود.

برای این منظور باید مقدار 50 – 35 تن در هکتار کود دامی همراه با 80 کیلوگرم اکسید فسفر ( P2O5 ) در هکتار و 120 – 100 کیلوگرم اکسید پتاسیم ( K2O ) در هکتار در لایه 30 سانتی متری سطح خاک پخش شود.

همچنین توصیه می شود در بهار بعد از نشاکاری به منظور تحریک رشد مقدار 70 کیلوگرم در هکتار ازت قبل از سبز شدن آنها استفاده شود. بسته به مقدار واقعی عناصر غذایی خاک سالیانه مقدار 100 – 60 کیلوگرم در هکتار ازت ، 50 کیلوگرم اکسید فسفر در هکتار و 120 – 80 کیلوگرم اکسید پتاسیم در هکتار به مزارع پرورشی اسطوخودوس افزوده می‌شود.

تمام کود فسفر و پتاسیم و یک‌ سوم کود ازته باید در پاییز به کار برده شود و دو سوم باقیمانده از آن نیز باید در بهار به صورت سرک بین ردیفها پخش شود.

آماده سازی زمین جهت کاشت گیاه اسطوخودوس

این گیاه تا 15 سال در زمین اصلی باقی می ماند بنابراین توجه به شرایط خاک قبل از ایجاد مزرعه اسطوخودوس الزامی است. مراحل آماده سازی زمین جهت کاشت و پرورش گیاه اسطوخودوس شامل : شخم مناسب ، پنجه زنی یا دیسک زنی و تسطیح زمین می باشد.

عملیات آماده سازی خاک اسطوخودوس یک سال قبل از نشاکاری با افزودن کود دامی به ازای هر هکتار 20 تن ( در خاک های فقیر تا 80 تن در هکتار توصیه می شود ) و شخم پاییزه به عمق 40 سانتیمتری آغاز می‌شود. عمق واقعی شخم در خاک های کم عمق از روی لایه سخت زیرین تعیین می شود. اما در هر حال حداقل عمق شخم باید 35 – 30 سانتی متر باشد.

زمین های آماده شده برای کاشت گیاه اسطوخودوس را باید به همان صورت تا زمان نشاکاری رها نمود یا می‌توان از مزرعه برای کشت گیاه تیره پروانه آسایان استفاده نمود. اما این گیاهان را باید حداکثر تا اردیبهشت برداشت کرد ، 1/5 تا 2 ماه قبل از نشاکاری پس از توزیع کودهای فسفر و پتاسیم شخمی به عمق 20 سانتی متر زده می‌شود. فرو نشستن خاک و سطح یکنواخت و عاری از علفهای هرز مزرعه در زمان نشاکاری اهمیت زیادی دارد.

کاشت گیاه اسطوخودوس

پس از آماده سازی زمین نوبت به کاشت گیاه اسطوخودوس می رسد. اسطوخودوس حقیقی را می توان به وسیله کاشت مستقیم بذر و یا از طریق قلمه تکثیر نمود. تکثیر لاواندین تنها از طریق قلمه های غیر جنسی امکان پذیر است زیرا این گیاه بذرهای کامل تولید نمی کند.

1 – کاشت گیاه اسطوخودوس بوسیله بذر

بذرها در ماه‌های آبان و آذر یا اوایل بهار در بسترهای نشای آمده و روباز کشت می شوند. برای کاشت بهاره باید بذرها را قبل از کاشت در معرض یخ زدگی قرار داد. در مزارع بزرگ بذرها با فاصله ردیف بین ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر کشت می‌شوند اما در مزرعه های کوچک فاصله ردیف کاشت 20 – 15 سانتیمتر در نظر گرفته می‌شود. ردیف های عریض تر امکان استفاده از ماشین آلات را فراهم می کنند.

عمق بهینه کاشت بذر گیاه اسطوخودوس در کشت پاییزه ۵ تا ۱۰ میلیمتر و در کشت بهاره ۱۰ تا ۱۵ میلیمتر است. پس از کاشت بذر باید خاک مزرعه را غلطک زد. سبز شدن بذرها در اواسط فروردین آغاز می گردد و این عمل تا اواخر اردیبهشت به طول می‌انجامد.

عملیات مراقبت از نشاها اساسا شامل وجین دستی یا مکانیزه علف های هرز است. در صورت تراکم بیش از حد توصیه می شود که عمل تنک کردن در مرحله ۴ یا ۵ برگی انجام شود و گیاهچه های حذف شده نیز به بسترهای روباز با فضای رشدی 50 – 35 میلیمتر منتقل گردند.

آبیاری منظم مزرعه در طی دوره رشد ضروری است به خصوص پس از پشت برش و سبز شدن مجدد آبیاری اهمیت زیادی دارد. به منظور تحریک نمودن رشد بوته ها باید در زمان شروع گلدهی بوته ها را از ارتفاع 10سانتی متری بالای سطح خاک قطع نمود ( پشت برش ).

مقدار بذر مورد نیاز برای کاشت گیاه اسطوخودوس 9 – 7 کیلوگرم در هکتار است که از آن در حدود ۸۰۰ – ۶۰۰ هزار گیاهچه تولید می شود.

2 – کاشت گیاه اسطوخودوس بوسیله قلمه

بهترین روش تکثیر این گیاه از طریق قلمه و در فصل پاییز می باشد. اسطوخودوس و لاواندین را می توان از طریق قلمه های سبزی یا خشبی تکثیر نمود. از اوایل شهریور تا اواسط مهرماه یا در فصل بهار ( فروردین و اردیبهشت ) شاخساره های رسیده‌ای را که می‌توان برای تولید قلمه های ریشه دار به کار برد به قطعاتی با طول ۱۸ – ۱۵ سانتیمتر تقسیم می‌کنند.

شاخه های بریده و آماده شده را در بستر های روباز که می‌توان در طی فصل زمستان آنها را پوشانید یا در خاک گلخانه پلاستیکی فاقد دستگاه‌های گرم‌کننده نشا می‌کنند. یک لایه 25 – 20 سانتی متری از خاک چمنی با مقداری خاک برگ در سطح بستر گیاهچه ها پخش می‌شود و بر روی این سطح نیز یک لایه ۵ سانتی متری ماسه رودخانه‌ای ریخته می شود.

به منظور ریشه دار کردن ، قلمه ها را در عمق ۵ سانتی متری بستر های آماده شده قرار می‌دهند. سپس آنها را به صورت منظم حتی در فصل زمستان آبیاری کرده و برای محافظت از یخبندان شدید روی آنها را می پوشانند.

در تابستان با ظاهر شدن اولین گل ها آنها را از فاصله ۱۵ – ۱۲ سانتی متری بالای سطح خاک قطع می نمایند. این عمل باید در پاییز دو یا سه مرحله تکرار شود. قلمه های ریشه دار شده را در فصل پاییز قبل از نشاکاری از خاک خارج می نمایند سپس آنها را از نظر کیفی بررسی نموده و به یکدیگر می بندند.

سیستم کاشت فارو و سیستم آبیاری قطره ای جزو بهترین روش کاشت گیاه اسطوخودوس محسوب می شود. در کاشت قلمه فاصله بین ردیف ها 75 تا 100 سانتی متر باشد.

3 – نشاکاری گیاه اسطوخودوس

زمان مناسب برای نشا کردن گیاه اسطوخودوس از اواخر شهریور تا اوایل آبان است. باید تا حد امکان از نشاکاری بهاره اجتناب نمود.

برای نشاکاری تنها باید از قلمه هایی که ریشه ها و شاخه های آن ها به اندازه کافی توسعه یافته است استفاده نمود. ریشه‌های بلندتر از ۱۵ سانتیمتری را باید کوتاه نمود زیرا ریشه های بلند عملیات نشاکاری را با مشکل مواجه می‌کنند. به منظور ممانعت از خشک شدن گیاه پس از نشاکاری توصیه می‌شود که اطراف ریشه ها به صورت خمیری درآید.

تراکم بهینه اسطوخودوس حقیقی و لاواندین در کشت مکانیزه به ترتیب بیست ، پانزده هزار بوته در هکتار است. قلمه های اسطوخودوس حقیقی معمولا با فاصله ردیف یک متر و فاصله گیاهی ۵۰ سانتیمتر نشاکاری می‌شوند در حالی که فاصله ردیف 1/5 – 1/2 متر همراه با فاصله گیاهی ۶۰ – ۴۰ سانتی‌متر برای قلمه های لاواندین ضروری است.

مزرعه ای که در پاییز نشا شده است را تنها در صورت برخورد با یک پاییز خشک استثنایی باید آبیاری نمود اما اگر به علت شرایط آب و هوایی نامساعد قبلی نشاکاری در بهار انجام شود آبیاری مزرعه پس از نشاکاری کاملا ضروری است و در برخی موارد عملیات آبیاری باید تکرار شود.

عملیات داشت گیاه اسطوخودوس

پس از کاشت ، نوبت به داشت و پرورش گیاه اسطوخودوس می رسد. در هنگام شروع گلدهی در سال اول ( اواسط خرداد ) باید گیاهان جوان را از فاصله 10 سانتی متر بالای سطح خاک قطع نمود. در نتیجه این عمل گیاه منشعب گردیده و تا فصل پاییز شاخه های انبوهی را تولید می کند. درست قبل از ظاهر شدن شاخساره ها در بهار سال دوم باید عمل پشت برش تکرار شود. در این حالت ارتفاع برش ۱۵ سانتی متر است. این عمل باید به وسیله ماشینی که برای برداشت اسطوخودوس استفاده می شود انجام گردد.

سالیانه دو یا سه مرحله وجین مکانیکی علفهای هرز در مزرعه نشای اسطوخودوس ضروری است. برای مبارزه شیمیایی با علفهای هرز در مزارع جوان ( سال اول و دوم ) استفاده از ترکیب علف کش های کلربرومورون به علاوه کرب ( پروپیزامید ) به مقدار 6 + 6 کیلوگرم در هکتار می تواند موثر باشد. تیمار این علف کش ها باید به صورت پیش رویشی انجام شود.

در مزارع مسن تر ( بعد از سال دوم ) محلول پاشی 4 الی 5 کیلوگرم در هکتار علف کش اکتیکون ( اکتینیت ) در آخر پاییز موثر است. اگروپیرون یکی از خطرناکترین علفهای هرز مزارع اسطوخودوس است که می توان با استفاده از 8 – 4 کیلوگرم در هکتار علف کش جنتر ( ترباسیل ) در فصل پاییز یا زمستان این علف هرز را نابود کرد.

پس از چند سال خاک مزرعه اسطوخودوس فشرده و متراکم می شود و متراکم می شوند و نمی تواند به مقدار کافی آب جذب نماید به منظور اجتناب از این وضعیت باید پس از 4 – 3 سال فاصله بین ردیف ها تا عمق ۶۰ – ۴۰ سانتیمتر شخم زده شود.

برداشت گیاه اسطوخودوس

به منظور استخراج روغن فرار اسطوخودوس را در زمان گلدهی کامل برداشت می کنند. این دوره بهینه برداشت تنها 7 الی 8 روز به طول می انجامد. زمان برداشت در روزهای آفتابی ، گرم و خشک هنگامی که 51 درصد گلچه ها باز شده باشند انجام می گیرد.

گلهای اسطوخودوس را باید درست از محل زیر گل آذین به همراه ساقه و اولین جفت برگ ها قطع نمود. قطع کردن کامل محور گلها با یک ارتفاع یکنواخت اهمیت زیادی دارد زیرا گل هایی که بر روی بوته ها باقی بمانند بر گلدهی سال آینده اثرات سوئی خواهند داشت. همچنین قطع نمودن بیش از حد ساقه گیاه نیز نامطلوب است زیرا در این صورت علاوه بر کاهش کیفیت محصول در نتیجه ترکیب غیر یکنواخت روغن های فرار برگ ها ، گیاهان نیز به علت قطع شدن قسمت های چوبی در طول دوره رویش آسیب می بینند.

در مزارع شیب دار با شیب های 15 درصد یا بیشتر اسطوخودوس را با دست برداشت می کنند. در ابتدا گل ها با داس یا کارد علف بریده شده و در سبدهای جمع آوری می گردند. سپس آنها را به حاشیه مزرعه منتقل می‌کنند یک کارگر در یک نوبت کاری ۱۰ ساعته می‌تواند 500 – 100 کیلوگرم اسطوخودوس یا 500 – 300 کیلوگرم لاواندین را از یک مزرعه جمع آوری نماید.

برداشت دستی به نیروی کار زیادی نیاز دارد به همین دلیل در کشورهایی که اسطوخودوس در سطح وسیعی کشت می‌شود بوته‌های پرچین شکل این گیاه را به وسیله ماشین آلات برداشت می‌کنند. عملکرد 3 – 2 تن در هکتار ( گل و ساقه خشک شده ) از سال سوم کاشت گیاه اسطوخودوس می باشد.

روغن گیری

تمام مراحل کاشت و پرورش گیاه اسطوخودوس در جهت تولید روغن از این گیاه است. عمل استخراج روغن فرار گیاه در دستگاه های تقطیر بخار انجام می‌شود. در برخی موارد به جای استخراج روغن فرار از گلهای برداشته شده برای تولید ماده دارویی استفاده می‌شود.

برای این منظور گل ها را در یک مکان خشک دارای تهویه مناسب نگهداری نموده و در خشک کننده های مصنوعی یا درجه حرارت حدود 45 درجه خشک می کنند و سپس به وسیله دست یا ماشین‌آلات خرمن کوب گل ها را از محور گل جدا می‌ کنند.

پس از تمیز کردن دقیق ، گل ها را در جعبه ها یا قوطی های دارای یک لایه آستر کاغذی بسته بندی می کنند. عموماً برای تولید یک کیلوگرم ماده دارویی خشک حدود یک کیلوگرم گل تازه مورد نیاز است. عملکرد متوسط روغن فرار و گل های خشک اسطوخودوس حقیقی در سالهای پر محصول از سال سوم به ترتیب 40 – 20 و 500 – 400 کیلوگرم در هکتار است.

در حالی که عملکرد لاواندین حدود 70 – 50 کیلوگرم در هکتار روغن فرار یا 700 – 500 کیلوگرم در هکتار گل خشک می باشد.