کاشت درخت گردو و روش های مواظبت از آن

درخت گردو بومی منطقه ایران و خاورمیانه است و از این منطقه به یونان و روم و از آنجا به شمال اروپا و سپس به آمریکا راه پیدا کرده است. گردو درختی یک پایه است که ارتفاع آن به 25 متر نیز می رسد. در سری مقالات مربوط به کاشت درختان در این مقاله با نحوه کاشت و آبیاری و پیوند درخت گردو آشنا می شویم.

گل های نر و ماده بر روی درخت گردو به صورت جداگانه ظاهر می شوند و گرده افشانی گلها بوسیله باد انجام می گیرد. کشورهای چین ، ایران ، ایلات متحده امریکا بزرگترین تولید کنندگان گردوی جهان هستند. از دیگر تولیدکنندگان عمدهٔ گردو در جهان اوکراین ، ترکیه و رومانی را می توان نام برد.

مهمترین مناطق کاشت درخت گردو در ایران

• شهرستان تویسرکان در همدان
• درگز و مغان در شمال
• اقلید در استان فارس
• شهرستان بافت استان کرمان
• شهمیرزاد در استان سمنان
• شهرستان های خوانسار ، تفرش ، وانشان
• دهستان خورند در شهرستان راور
• روستای آهوئیه و خوشکار در استان کرمان
• روستای آشان در شهرستان مراغه

ارقام مختلف گردو

از ارقام مختلف گردو می توان نمونه های زیر را نام برد :

• گردوی لارا
• تویسرکان
• هارتلی : دانه های درشت ، مغز سفید ، پوست چوبی نازک و روشن و منفذ میوه سفت ، طعم خوب و با باردهی جانبی ، مقاوم به کرم سیب و بلایت گردو می باشد.
• گردوی چندلر و فرتور : هر دو دیر گل بوده و باردهی جانبی بالایی دارند.
• گردوی فرانکت : دیرگل ، دیر بارده ، میوه با پوست سخت کشیده ، ناصاف ، کوچک و بدون منفذ ، درختانی بزرگ با رشد عمودی دارند.
• پاین : زود بارده بوده و باردهی بالایی دارد. میوه سفت و اندازه ی آن متوسط است. باردهی جانبی و هموگامی بالایی دارد و نسبت به کرم سیب و بلایت حساس است.
• سر : پر محصول ، با باردهی جانبی متوسط ، کیفیت بالای مغز و جثه درخت بزرگ می باشد.
• چیکو : زودرس بوده و عملكرد بالایی دارد.
• گردوی خوشه ای فرانسوی
• گردوی پدرو
• گردوی فارسی
• گردوی یوگسلاو
• گردوی کانادایی
• گردوی اسرائیلی

شرایط آب و هوایی مناسب کاشت درخت گردو

درخت گردو در مناطق سرد و معتدل بهتر رشد کرده و تا دمای 11- درجه سانتی گراد را به راحتی تحمل می کند. پس از شروع رشد جوانه در فصل بهار ، سرمای 2 – تا 3 – می تواند موجب خسارت به درخت شود. خسارت سرما در دوران رشد شامل خشک شدن جوانه ، زرد شدن و ریزش برگها ، خشک شدن شاخه و به تاخیر افتادن برداشت محصول و در نهایت کاهش محصول می شود.

در طول فصل تابستان رطوبت کم و گرمای بالای 40 درجه باعث آفتاب سوختگی پوست گردو و چروکیدگی مغز آن می شود. دوران بلوغ درخت گردو رابطه مستقیمی با نوع و نژاد گردو ، حاصلخیزی خاک و آب و هوا دارد. این دوره بین 4 تا 18 سال به طول می‌انجامد و سپس دوران باردهی آغاز می‌گردد که در دهه پنجم و ششم عمر درخت به اوج خود می‌رسد.

فاصله کاشت درخت گردو حداقل باید 8 متر باشد در صورتی که درختان با فاصله نزدیک از یکدیگر کاشته شوند با به بلوغ رسیدن درختان شاخه ها درهم رفته و مزاحم همدیگر می شوند که این موضوع باعث ریزش برگ درختان گردو و کاهش محصول می شود. درخت گردو دارای تاج گسترده است و باید به خوبی هرس شود تا نور خورشید به شاخه های داخلی درخت نیز برسد در صورت نرسیدن نور کافی به قسمت های داخلی درخت میوه های این قسمت کوچک و ریز باقی می مانند.

خاک مناسب کاشت درخت گردو

درختان گردو در خاکهای عمیق با بافت لومی ، حاصلخیز و با زهکشی خوب به نحو مطلوب رشد می کنند. باید از کشت درختان گردو ، در خاکهای کم عمق و شنی سبک و یا رسی سنگین اجتناب شود. در چنین خاکهایی به علت حجم محدود خاک نه تنها مقدار مواد غذایی در اختیار درخت کم است، بلكه به سبب ظرفیت محدود نگهداری آب ، در مواقع گرم تابستان استرس ناشی از کم آبی می تواند منجر به توقف رشد و حتی مرگ درختان بشود.

کاشت درخت گردو

چگونگی کاشت درخت گردو از طریق بذر

برای اینکه بذر گردو بهتر بتواند جوانه بزند احتیاج به سرمادهی دارد. برای این کار بذر گردو را به مدت 24 ساعت در داخل ظرف پر آب ریخته بعد گردوها را بیرون آورده درون کیسه پلاستیکی مقداری پرلیت مرطوب ریخته و گردوها را در داخل کیسه می ریزیم و سپس کیسه ها را داخل یخچال می گذاریم. بذر گردو باید به مدت 3 تا 4 ماه در درون یخچال نگهداری شود باید دقت کنید که در این مدت بذرها یخ نزنند و مرطوب باقی بمانند.

برای کاشت بذرهای گردو گلدانی را با قسمت مساوی شن یا ماسه ، خاک باغچه و کمپوست پر کرده گردوها را از درون یخچال بیرون آورده و در عمق 2 تا 2/5 سانتی متری قرار داده و روی آنها خاک می ریزیم. خاک گلدان را مرطوب کرده و در مکان سایه دار قرار می دهیم. دمای مناسب برای جوانه زدن بذر گردو 25 تا 30 درجه سانتیگراد است.

جوانه زنی معمولا یک تا دو ماه طول می کشد. در این مدت مواظب باشید خاک گلدان همواره مرطوب بماند. پس از اینکه بذرها جوانه زد و کاملا رشد کرد می توان آنها را به بیرون از منزل به مکانی با نور ملایم انتقال داد. در فصل پاییز می توانید نهال های گردو را در مکان دائمی خود بکارید. بهترین زمان کاشت بذر گردو اواسط اسفند ماه می باشد.

کاشت نهال

برای کاشت درخت گردو بوسیله نهال باید ابتدا چاله های جهت کاشت ایجاد شود. برای اینکار در پائیز چاله هایی به ابعاد 1/2 × 1/2 متر آماده کرده سپس براساس نتایج تجزیه خاک کود دامی و شیمیایی کافی با خاک مخلوط می کنند. سپس بلافاصله چاله ها را پر کرده و تا اوایل بهار به حال خود رها کرده تا نشست کند. در اسفند ماه خاک چاله را به اندازه ریشه های نهال برداشته و نهالها در آن کاشته می شوند.

در زمان کاشت نهال ها باید ریشه های صدمه دیده هرس شوند و سپس ریشه ها با محلول های قارچکش جهت جلوگیری از پوسیدگی طوقه تیمار گردد به خصوص زمانی که نهالها بر روی پایه های گردوی ایرانی پیوند شده باشند این کار ضروری می باشد.

در داخل چالهای که نهال های درخت گردو در آن کاشته میشود نباید هیچگونه کود ( کود دامی و شیمیایی ) ریخته شود. برای کاشت درخت گردو فاصله کاشت 6 تا 8 متری توصیه می شود که می تواند بسته به شرایط مختلف آب وهوایی و خاک با فاصله های 7×7 ، 6×7 ، 6×6 و 6×8 نیز انجام شود.

مراقبت از نهال گردو

در سال اول نهال های خود را هر 10 روز یک بار به میزان 15 تا 20 لیتر آب دهید. در سال دوم با رشد نهال ها می توانید فواصل آبیاری را افزایش داده و هر 3 هفته یک بار آنها را آبیاری کنید.

با شروع فصل بهار می توانید نهال ها را با 3 تا 5 کیلوگرم کود آمونیوم سولفات تقویت کنید. برای این کار کودها را به فاصله نیم متر از تنه درخت به خاک اضافه کرده و سپس برای جذب بهتر کود زمین را آبیاری کنید. برای آشنایی با انوع کودها مقاله انواع کودهای مورد استفاده در کشاورزی را مطالعه بفرمایید.

از بین بردن علف های هرز نیز یکی دیگر از کارهای است که برای نگهداری از نهال ها تازه کاشته خود باید انجام دهید. در سال های بعد با رشد درخت و بزرگ شدن آن باید شاخه های اضافی ، درهم فرورفته و شلوغ و شاخه های آفت زده ، بیمار و خشک شده را هرس کرد.

آبیاری نهال های گردو

نیاز خالص آبیاری درختان گردو برای مناطق مختلف متفاوت بوده و اغلب بین 8000 تا 12000 متر مکعب در سال متغیر می باشد که توصیه میشود برای افزایش عملکرد و جلوگیری از افت کیفیت محصول تولیدی از روش های آبیاری تحت فشار ترجیحا قطره ای سطحی یا زیر سطحی و یا بابلر با دور آبیاری کم استفاده شود.

میزان نیاز آبی سالانه با توجه به سن درخت متفاوت می باشد به طوری که در سال اول بعد از کاشت درخت گردو نیاز آبی کم بوده و به تدریج با افزایش سن درخت زیاد می شود. 

در صورت عدم وجود بارندگی مناسب زمان اولین و آخرین آبیاری بسیار اهمیت دارد. اولین آبیاری در صورت وجود بارشهای کافی زمستانه و بهاره در اول خرداد ماه صورت میگیرد. آخرین زمان آبیاری هم باید در اواسط مهر ماه باشد.

گردو از درختانی است که به میزان آب ، فواصل آبیاری و شیوه ی آبیاری حساسیت نشان می دهد. آبیاری مكرر و طولانی سبب مرطوب ماندن خاک و پر شدن فواصل خاکدانه ها از آب و در نهایت، سبب خفه شدن ریشه ی گردو و پوسیدن آن می گردد.

هنگامی که میوه پوست استخوانی تشکیل داده به سبب اینکه نمی تواند زیاد تغییر حجم و شكل دهد با آبیاری زیاد مغز گردو درشت تر شده و پوست سبز را می ترکاند. بنابراین زمانی که میوه های گردو شكل گرفتند و به حداکثر رشد خود رسیدند باید آبیاری را متوقف کرد و از دادن آب اضافی به درخت خودداری کرد. 

آبیاری زیاد در اواخر تابستان باعث سرمازدگی زمستانی و خشک شدن سرشاخه ها و کاهش تعداد گلها در بهار می شود. کمبود آب در خرداد ماه در اندازه میوه و رشد گیاه و در تیر ماه در تشكیل جوانه های میوه دهنده (سال بعد) و مغز گردو اثرات تخریبی را موجب می شود.

کمبود آب در مرداد و شهریور بر کیفیت مغز گردو و خشبی شدن شاخه ها پس از کاشت درخت گردو اثر نامطلوب می گذارد. آبیاری درختان گردو از نیمه دوم اردیبهشت آغاز شده و به فواصل 16 – 12 روز نسبت به نوع خاک و سن درختان باید تكرار شود.

پیوند زدن گردو

بعد از کاشت نهال درخت گردو می توان آنها را پیوند زد. پیوند وصله ای ، شکمی یا T شکل و پیوند اسکنه از جمله مهمترین نوع پیوند درختان گردو است.

پیوند اسکنه گردو

پیوند اسکنه معمولا در فصل بهار انجام می گیرد. در این نوع پیوند پس از انتخاب پایه آن را سرزنی می کنند. در پیوند اسکنه ، پیوندک شاخه ای با چندین جوانه و به طول 8 تا 10 سانتی متر است. پس از انتخاب پیوندک انتهای آن را به شکل گوه برش داده و آن را در بین پوست و تنه پایه قرار می دهند و در انتها با چسب باغبانی محل پیوند را محکم می بندند.

پیوند وصله ای گردو

یک از روش های پیوند که بعد از کاشت درخت گردو می توان انجام داد پیوند وصله ای است. بهترین زمان برای پیوند زدن وصله ای درختان گردو نیمه دوم تیرماه تا اوایل مرداد است. در این روش پیوند ابتدا برشی به طول 2 تا 3 سانتی متر و به شکل مستطیل دور تا دور پیوندک می زنند. برش زده شده باید طوری باشد که حتما یک جوانه داشته باشد و قسمتی از پوست و تنه درخت را نیز شامل شود.

پس از جدا کردن پیوندک آن را بر روی تنه درخت قرار داده و به اندازه پیوندک از پوسته درخت جدا می کنند. برش زده شده بر روی پایه باید حداقل 20 سانتی متر از سطح زمین ارتفاع داشته باشد. سپس پیوندک را در محل برش زده شده قرار داده و با نوار پلاستیکی و یا چسب محکم می بندند.

پیوند T یا شکمی گردو

یکی دیگر از روشهای پیوند زدن درختان گردو پیوند T یا شکمی است. در این روش ابتدا برشی به طول 3 تا 4 سانتی متر عمود بر سطح زمین بر روی تنه درخت گردو زده شده سپس برشی دیگر را این بار موازی با سطح زمین و عمود بر برش اول می زنند به طوری که در اثر برش حرف T انگلیسی بدست آید.

پیوندک باید طوری برش داده شود که دارای یک جوانه و مقداری پوست و تنه درخت باشد. پیوندک را در داخل برش T شکل قرار داده و محل پیوند را با پلاستیک یا ریسمان و چسب محکم می بندند. اگر شیرابه درخت زیاد باشد می توانید پیوند شکمی را به صورت T برعکس انجام داد.

منبع : کتاب پرورش درخت گردو به روش جدید