مهمترین آفات و بیماریهای درخت خرما

در سری آموزشهای شناخت آفات و بیماری های درختان در این مطلب با آفات و بیماریهای درخت خرما آشنا می شویم. زنجرک خرما ، کنه تارتن ، سوسک شاخ دار و کرم گرده خوار از مهمترین آفات درخت خرما و بیماری خامج ، پوسیدگی میوه ، خشکیدگی خوشه از مهمترین بیماری های درخت خرما است. اگر علاقمند به کاشت درخت خرما هستید می توانید مقاله هر آنچه در مورد کاشت و داشت درخت خرما باید بدانید را مطالعه بفرمایید.

زنجرک خرما

از آفات مهم درخت خرما است که باعث خسارات زیادی به درخت می شود. زنجرک ماده زرد روشن مایل به سبز ، بال دار و به طول حدود 5 میلی متر است. حشرات ماده و پوره های آن با فرو بردن خرطوم خود در برگ درخت خرما از شیره و مواد سبزینه گیاه تغذیه می کنند و فضولات شیرین و چسبانکی از خود به نام عسلک در رو و زیر برگ درخت خرما ترشح می کنند.

در اثر فعالیت زنجرک بیشتر میوه های خرما ریخته و مقداری هم که باقی می ماند نامرغوب و غیر قابل مصرف است. به دلیل اینکه با حمله آفت برگ درخت خرما چسبناک می شود این آفت در نقاط خرما خیز کشور به شیره و عسلک خرما معروف است.

کنترل زنجرک

• رعایت فواصل کاشت ( حداقل 8×8 متر )، آبیاری مناسب نخلستان ، حذف علف های هرز و انجام هرس های پنجگانه
• حفظ و حمایت از انواع دشمنان طبیعی زنجرک در نخلستان ها مانند کفشدوزک ها، شیرشته و عنکبوت ها.
• استفاده از کارت های زرد رنگ چسبی بر روی درخت ، استفاده از این کارتها به خصوص در زمان رسیدن میوه که امکان مبارزه شیمیایی وجود ندارد از اهمیت خاصی برخوردار است
• بهترین زمان سمپاشی موقعی است روی هر برگچه حداقل یک پوره وجود داشته باشد. سمپاشی در دو نوبت انجام می شود. سم پاشی نوبت اول یک هفته الی ده روز پس از گرده افشانی درختان خرما و سم پاشی دوم پس از برداشت محصول خرما با سمومی مانند دیازینون (امولسون 60 درصد) به نسبت 1/5 در هزار و رلدان (امولسیون 40 درصد) به غلظت 2 در هزار توصیه می شود.

کرم میوه خوار خرما

از دیگر آفات درخت خرما است. حشره بالغ پروانه ای به رنگ خاکستری مایل به سفید با پولک های نقره ای است و در سطح بدن نقطه های کوچک قهوه ای دارد. شاخک ها نخ مانند و عرض بدن با بال های باز 12 – 10 میلیمتر و طول آن 8 – 6 میلی متر می باشد. لارو آفت دارای رنگ سفید مایل به زرد ، کمی صاف و براق به طول 12 – 10 میلی متر است. شفیره بیضی شکل و دو سر آن کشیده به رنگ زرد و به طول 15 میلی متر می باشد.

لارو با حمله به میوه های جوان و نارس و تغذیه از آنها باعث چروکیده شدنشان می شوند. در اثر فعالیت آفت میوه به رنگ قهوه ای متمایل به قرمز در آمده و بر روی زمین می ریزد. حداکثر خسارت به میوه ها در مراحل رشدی کیمری و خارک می باشد.

کنترل آفت

• پوشش خوشه ها پس از گرده افشانی با پارچه ، الیاف و کاغذهای مخصوص به منظور جلوگیری از تخم گذاری آفت بر روی میوه ها و خوشه های درخت خرما
• از بین بردن میوه های آلوده برای جلوگیری از گسترش آفت
• هرس دمبرگ و حذف الیاف اطراف تنه درخت که پناهگاه زمستان گذرانی لارو می باشد.
• سمپاشی در دو نوبت انجام می شود نوبت اول 7 الی 10 روز پس از گرده افشانی و نوبت دوم 5 – 4 هفته پس از اولین سم پاشی می باشد. سموم مناسب جهت سمپاشی شامل دیازینون به نسبت 2 در هزار و اکتیلیک (پیریمیفوس متیل) امولسیون 50 % به نسبت 2 در هزار می باشد.

کرم گرده خوار خرما

لاروهای این آفت با تغذیه از گرده های درخت خرما باعث می شوند خوشه ها تغییر شکل بدهند با حمله قارچها و باکتری ها در اثر رطوبت ، خوشه های که آفت زده سیاه می شوند و دانه های خرما از سبز روشن به زرد تيره تغيير رنگ می دهد. ميزان خسارت اين آفت در نخلستانها از 5 تا 10 درصد متغیر است.

حشره بالغ پروانه ای تیره رنگ است كه حدود 4 – 3/5 سانتیمتر طول دارد. لارو قهوه ای متمایل به سیاه به طول 4 سانتی متر ، شفيره آفت دراز و كشيده و سفيد رنگ است .

این آفت در سال 2 نسل دارد. پروانه های نسل اول زمانی که غلاف های خرما هنوز باز نشده اند از شفیره زمستانی خود خارج می شوند. پروانه ماده پس از جفت گیری تخمهای خود را در انتهای غلاف های خرما و یا کنار ساقه و برگچه های خرما می گذارد. لاروها از گرده گل ، پوست غلاف خرما و از میوه خرما تغذیه می کنند. دوره لاروی نسل اول آفت 25 تا 30 روز است پس از پایان دوره لاروی آفت به شفیره تبدیل شده و پس از 10 تا 15 روز پروانه نسل دوم ظاهر می شود.

دوره زندگی يك نسل آفت 60 تا 65 روز است. لاروهای نسل دوم از خرمای خارک و رطب تغذيه می كنند. لارو آفت زمستان را به صورت شفیره عموما در قسمت تاج درخت سپری می کنند. ممکن است لاروها همراه با خرمای برداشت شده به انبار منتقل شوند که در این صورت در محیط گرم انبار نسل سوم خود را تشکیل می دهند.

کنترل آفت

آفت گرده خوار خرما نياز به مبارزه جداگانه ندارد. در مناطقی كه با دیگر آفات درخت خرما مانند كرمهای ميوه خوار و زنجره خرما مبارزه می شود اين آفت نيز از بين می رود .

سپردار سفید خرما

در اثر حمله این آفت به درختان خرما برگهای درخت زرد شده ، درخت ضعیف شده و میزان محصول کاهش پیدا می کند. این آفت به نخل زینتی و درختان خرمای جوان مخصوصاً درختانی که در کنار نهرها و جاهای مرطوب باشند و همچنین پاجوش‌ها خسارت می‌زند. این آفت زمستان را به صورت حشره ماده نابالغ می گذراند با شروع فصل بهار و با گرم شدن هوا ماده ها بالغ شده و شروع به تخمگذاری می‌ کنند.

پوره‌ها در اواسط بهار ظاهر می‌شوند و شروع به تغذیه از شیره گیاهی می‌کنند. پوره‌ها به قسمت های داخلی نخل جای که میوه‌های نارس در سایه باشند بیشتر حمله می کنند. تک درخت‌هایی که در فضاهای باز وجود دارند و در معرض نور شدید می‌باشند، کمتر مورد حمله قرار می‌گیرند. این آفت سه نسل کامل و یک نسل ناقص در سال دارد.

کنترل آفت

مالاتیون 57 درصد یا دیازینون 20 درصد و یا رکسیون ( دیمتوات ) 40 درصد امولسیون به میزان 200 – 150 میلی لیتر + روغن ولک تابستانه 2 – 1 کیلوگرم + 100 لیتر آب سمپاشی در اردیبهشت و یا آبان ماه هنگامی که 75 درصد پوره ها از زیر سپر خارج می شوند.

کنه گردآلود یا تار عنکبوتی خرما ( کنه تارتن )

کنه به رنگ سفید متمایل به زرد ، بیضی شکل و انتهای بدن کنه نر مقداری باریک و مثلثی است و دارای 4 جفت پا می باشد. کنه ماده به طول 3 میلیمتر و نرها به طول 2 میلیمتری می باشند. تخم کنه سفید متمایل به زرد و شفاف است و بر روی میوه ها و داخل تارهای عنکبوتی گذاشته می شود.

پوره ها کم رنگ یا سفید مات بوده و بعضی اوقات به رنگ زرد نارنجی دیده می شوند. چشم پوره ها قرمز است و سه جفت پا دارند. بیشترین میزان خسارت کنه مربوط به ماههای تیر و مرداد می باشد. در اثر حمله آفت رنگ برگها و میوه ها از حالت طبیعی خود خارج شده و به رنگ خاکستری و یا زرد کم رنگ در می آید. در اوج فعالیت کنه تار عنکبوتی خرما خوشه های خرما پوشیده از غبار شده و میوه ها چروکیده و بر روی زمین می ریزند.

مبارزه با آفت

مبارزه با علف های هرز به ویژه مرغ ، آبیاری به موقع نخلستان ، هرس به موقع برگ ها و دمبرگ ها و حذف لیف اطراف تنه ، تقویت درختان با کودهای شیمیایی و میانه کاری با سورگوم و یونجه در کاهش خسارت آفات درخت خرما بخصوص کنه تارتن بسیار حائز اهمیت است.

بهترین زمان سم پاشی علیه کنه تارتن خرما نیمه اول خرداد ماه است و سموم مناسب جهت مبارزه با آفت عبارتند از : گوگردهای قابل حل در آب به نسبت 3 – 1 در هزار ، گل گوگرد به میزان 150 – 100 گرم برای هر درخت ، کنه کش تدیون (تترادیفون) به نسبت 2 در هزار ، اکتلیک (پیریمیفوس متیل) 50 % امولسیون به نسبت 2 در هزار و کنه کش نیسورون به غلظت 0/5 تا 0/75 لیتر در هکتار می باشند.

سوسک شاخدار یا سوسک کرگدنی خرما

یکی دیگر از آفات مهم درخت خرما است و به خاطر شبهاتش به کرگدن به سوسک کرگدنی معروف است. حشرات بالغ سوسکی سیاه براق ، حدود 3/5 تا 4 سانتیمتر طول که در قسمت جلوی سر دارای یک شاخک کوچک است. شاخک های نرها بزرگتر از شاخک ماده ها است. لارو این آفت به رنگ سفید مایل به خاکستری است.

لارو در قسمت قاعده دمبرگ های اصلی و دم خوشه تاج درختان خرما تولید حفره کرده و سبب ساییدگی دم خوشه و دمبرگ ها و در نتیجه شکستن شاخه ها و خوشه ها می شود. بر اثر فعالیت لارو درخت ضعیف شده که این موضوع باعث از بین رفتن خوشه های خرما شده یا در اثر نرسیدن غذای کافی به خوشه ها میوه های آنها چروکیده و نامرغوب می گردند.

مبارزه با آفت

طعمه پاشی با مخلوطی از سوین (کارباریل) 85% به مقدار 3 کیلوگرم + سبوس گندم به میزان 100 کیلوگرم + 50 لیتر آب از اسفند ماه به بعد بتا هنگام برداشت محصول خرما هر ماه دو مرتبه در قسمت تاج درختان خرما باعث مرگ لاروهای آفت می شود.

سرخرطومی حنایی خرما

یکی دیگر از آفات مهم درخت خرما است. حشره به رنگ قرمز متمایل به قهوه ای (حنایی) تا قهوه ای تیره می باشد و بدن آن 2/5 تا 3/5 سانتیمتر طول دارد. تخم ها برنجی شکل، سفید رنگ و به طول تقریبی یک میلی متر می باشند. لارو بدون پا و به رنگ سفید شیری ، کمی خمیده و قطور با سر قهوه ای و آرواره های قوی است. طول لارو در سن آخر 4/5 – 4 سانتیمتر است.

شفیره به رنگ شکلاتی مایل به قهوه ای و در داخل پیله ای که از الیاف جویده شده مغز درختان خرما ساخته شده، ایجاد می گردد. خسارت اصلی آفت مربوط به مرحله لاروی است. لاروها با تغذیه خود تونل هایی به طرف داخل تنه به قطر تقریبی 2 – 1 سانتی متر در جهات مختلف ایجاد کرده و از بافت نرم و آب دار مغز درختان خرما تغذیه می کنند.

تغذیه لارو از بافت های زنده داخلی تنه، تنه جوش ها و دمبرگ ها باعث تو خالی شدن تنه و مرگ درخت می شود. در اثر حمله آفت صمغ چسبنده قهوه ای متمایل به قرمز از تونل های لاروی خارج شده به علاوه در اثر تغذیه آفت از تنه درخت در کانال های تغذیه و مدخل کانال ها خاک اره دیده می شود. با گسترش فعالیت لارو درخت ضعیف شده که در نهایت منجر به مرگ آن می شود.

مبارزه با آفت

• جلوگیری از ورود پاجوش از مناطق آلوده به مناطق غیر آلوده
• انجام عملیات هرس برگ ، تنه جوش و پاجوش در فصل زمستان
• آبیاری کافی و تغذیه درختان و رعایت اصول به زراعی
• ضدعفونی نهال های خرما به وسیله قرص فسفید آلومینیوم زیر پوشش نایلونی و انهدام حشرات کامل با طعمه های غذایی (تنه درختان را از جهت طولی به دو نیم کرده و هر یک از این قسمت ها را آلوده به شیره خرما می کنند)،
• استفاده از فرمون تجمعی که به وسیله حشرات نر تولید می شود
• ضدعفونی و پانسمان محل زخم درختان خرما به وسیله مخلوط یک درصد اکسی کلرورمس
• مبارزه با سایر آفات خرما مانند سوسک کرگدنی ، سوسک شاخک بلند ، شب پره بزرگ خرما و موش که راه نفوذ آفت به داخل درخت خرما را باز می کنند
• تدخین تنه درختان آلوده با قرص های فسفید آلومینیوم
• رعایت بهداشت باغ و جمع آوری و حذف کلیه بقایای گیاهی موجود در نخلستان ها
• پوشاندن تنه درختان با نور تا ارتفاع دو متر و خاک دادن پای تنه درختان پس از حذف پاجوش ها

سوسک چوبخوار خرما

یکی دیگر از آفات درخت خرما سوسک چوبخوار یا سوسک شاخک بلند می باشد . اندازه سوسک ماده 25 الی 35 میلیمتر و سوسک نر 20 الی 25 میلیمتر می باشد. بدن این سوسک ها به رنگ قهوه ای روشن و کرکدار است . این سوسک ها دارای شاخک های بلند و در نرها تا انتهای بدن می رسد.

سوسک ها ماده پس از جفت گیری ، در تاج درختان ( نزدیک قاعده ی دمبرگ های جوان ) تخم گذاری می کنند. تخمهای آفت به رنگ سفید ، شفاف و بیضی شکل می باشد. تخمها به مدت 8 الی 10 ماه در همان مکان باقی می مانند و در بهار سال بعد تخمها باز می شوند. لارو این حشره به رنگ سفید است.

سوسک ها با تغذیه خود از بافت تنه ی درخت و قاعده ی دمبرگ ها ، باعث تشکیل دالان هایی در داخل تنه ها و سوراخ های زیادی در قاعده ی برگ ها می شوند . در داخل سوراخ ها و دالان ها ، فضولات زیادی تولید می کنند که با شیره نباتی مخلوط شده و به رنگ سیاه در می آید . در نتیجه محصول به دست آمده از کیفیت مناسبی برخوردار نبوده و حتی ممکن است درخت نخل ، در اثر وزش بادهای سنگین بیفتد.

کنترل آفت

علاوه بر عملیات به زراعی نظیر آبیاری و تغذیه مناسب درخت و حفظ بهداشت باغ استفاده از سموم شیمیایی مانند سموم اکتیلیک یا دورسبان در مبارزه با این آفت درخت خرما موثر است. سمپاشی باید در در زمان خروج سوسک ها از شفیره ، قبل از جفت گیری و قبل از پرواز سوسک ها صورت گیرد .

بیماری خامج

خامج یا پوسیدگی گل آذین خرما یکی از بیماریهای قارچی مهم درخت خرما است. این بیماری تاکنون از استانهای خوزستان ، فارس ، کرمان ، بلوچستان و اصفهان گزارش شده است. این بیماری در نخلستانهایی که دارای خاکهای شور ، سنگین و با زهکشی ضعیف هستند، به ویژه در مناطقی که زمستانهای طولانی و بهار پرباران دارند بسیار شدید است.

میزان خسارت بیماری روی ارقام نر نیز به همان نسبت ارقام ماده قابل توجه است. زیرا برای عمل گرده افشانی مقادیر کافی از دانه های گرده سالم مورد نیاز است. بیماری خامج باعث کاهش و یا توقف رشد و حتی عدم رسیدن گل آذین نر و یا مرگ آن می شود.

نشانه های بیماری

مراحل اولیه آلودگی به سادگی قابل تشخیص نیست و علائم بیماری زمانی مشاهده می شود که بیماری پیشرفت کرده باشد. قبل از باز شدن غلافها ، غلافهای سالم و آلوده ظاهرا شبیه به هم هستند و در صورتی که آلودگی شدید باشد لکه های قهوه ای رنگی روی آنها ظاهر می شود. غلافهای آلوده معمولاً به طور ناقص باز شده و گلهای درون آنها قهوه ای شده و می پوسد.

بیماری خامج یکی از بیماریهای قارچی درخت خرما است. دمای بهینه برای رشد قارچ 21 – 20 درجه سانتیگراد است. قارچ به دماهای بالاتر از 25 درجه حساس است و رشد آن در دمای 35 – 30 درجه سانتی گراد متوقف می شود.

پیشرفت بیماری به شرایط آب و هوایی به ویژه میزان بارندگی در ماههای بهمن و اسفند بستگی دارد. چنانچه میزان بارندگی در فصل زمستان کم و هوا گرم و خشک باشد، اسپاتها سریعتر رشد کرده و آلودگی زیاد توسعه نمی یابد. هر نوع وقفه در رشد اسپاتها در زیر غلافهای برگ ، شانس نفوذ قارچ به داخل آنها را افزایش می دهد.

کنترل و مبارزه با بیماری

هرس ، جمع آوری و سوزاندن گل آزین های آلوده ، استفاده از گرده سالم برای گرده افشانی ، تقویت درختان با کودهای ماکرو و میکرو ، زهکشی و حذف علفهای هرز به منظور کاهش رطوبت نخلستان نقش بسیار مهمی در کاهش بیماری دارد. 

در صورت پیشبینی وقوع بیماری باید پس از اولین بارندگی و یک ماه قبل از ظهور اسپاتها با سموم قارچکش مناسب نخلستان سمپاشی شود. قارچ کشهای بنومیل ، تیوفانات متیل و مخلوط بوردو برای کنترل بیماری توصیه شده اند.

عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما

این عارضه در چند سال اخیر از مهمترین بیماریهای درخت خرما در استانهای کرمان ، هرمزگان ، خوزستان ، بوشهر و برخی از نواحی استان فارس است.

علائم بیماری

این عارضه که معمولاً در مرحله تبدیل خارک به رطب اتفاق می افتد باعث پژمردگی و خشکیدگی ناگهانی میوه ها و خوشه ها می شود. ضمنا وقوع عارضه در بعضی از ارقام با ظهور نوارهای طولی قهوه ای تیره و نکروزه که از وسط دم خوشه شروع و به دو طرف امتداد پیدا می کند، همراه است که در نهایت به خشکیدن کل خوشه و رشته های آن منجر می شود. دمای بالا و رطوبت نسبی پایین عامل اصلی در ظهور و تشدید عارضه دارد.

راه های کنترل بیماری

بهبود شرایط حرارتی و رطوبتی نخلستان و افزایش مقاومت درختان نسبت به تنشهای محیطی بویژه تنشهای گرمایی و خشکی باعث کاهش خسارت عارضه می شوند. مهمترین راهکارها برای کاهش تنش های محیطی عبارتند از :

1 . انجام آبیاری منظم از زمان تشکیل میوه تا اواخر مرحله رطب هر چهار تا هفت روز یکبار به ویژه در دوره بحرانی ایجاد عارضه ( تیرماه لغایت نیمه اول شهریور )
2 . تغذیه بهینه درختان خرما با کودهای پتاسه، فسفره و ازته و کودهای میکرو مانند آهن ، روی ، مس و منگنز در اواخر زمستان بصورت چالکود و محلولپاشی با سولفات پتاسیم به نسبت پنج در هزار در چهار مرحله به ترتیب 2 ، 4 ، 10 و 15 هفته بعد از گرده افشانی.
3 . انجام عملیات تنک به روش حذف یک سوم نوک خوشه ها در مرحله گرده افشانی.
4 . پوشش دهی خوشه ها با کیسه ترجیحاً حصیری
5 . احداث بادشکن بویژه در اطراف نخلستانهای جدیدالاحداث و در مسیر بادهای گرم و خشک غالب.
6 . کنترل به موقع آفات میوه خوار و آسیب رسان به خوشه های خرما بویژه کرم میوه خوار ، کنه تارتن و سوسک کرگدنی خرما.
7 . میانه کاری نخلستان با محصولاتی مانند شبدر برسیم، یونجه و سورگوم برای تعدیل شرایط حرارتی و رطوبتی در نخلستان

ریزش میوه خرما

ریزش میوه خرما توسط عوامل زنده و غیر زنده متعددی در مراحل گلدهی ، بلوغ و رسیدگی میوه صورت می گیرد. مقدار ریزش از سالی به سال دیگر و در مناطق و در ارقام مختلف متفاوت است. نخستین موج ریزش میوه در ارقام مختلف بین 25 تا 35 روز پس از شکافته شدن اسپاتها ( مرحله حبابوک ) روی می دهد و معمولاً یک ماه به طول می انجامد.

دومین موج ریزش حدود 100 روز پس از باز شدن اسپاتها ( مرحله کیمری ) روی می دهد و معمولاً یک ماه طول می کشد. به طورکلی میوه ها به صورت طبیعی در دو حالت تلقیح نشده یا پارتنوکارپ و یک برچه ای ریزش می کنند. در میوه های چند برچه ای که تلقیح در آنها صورت نمی گیرد، معمولاً برچه ها باقیمانده و تولید میوه بدون هسته صورت می گیرد و رشد مناسبی نخواهد داشت و در اغلب موارد ریزش می کنند.

عوامل تاثیر گذار در ریزش میوه خرما

1 . کاهش دمای هوا در فروردین ماه ( تا حدود 9 درجه سانتیگراد ) که باعث کاهش تلقیح گلها می شود.
2 . افزایش جمعیت و فعالیت بعضی از آفات درخت خرما مانند کرم میوه خوار و سوسکهای تیره
3 . فعالیت کرم میوه خوار در مرداد ماه
4 . افزایش جمعیت سوسکهای میوه خوار در مرداد و شهریورماه.
5 . آلودگی به قارچهای مرتبط با پوسیدگی میوه در نخلستان مانند گونه هایی از جنس های آسپرژیلوس ، پنیسیلیوم ، ریزوپوس و فوزاریوم.
6 . وجود رطوبت بالا همراه با گرمی هوا
7 . وجود علفهای هرز ، میانه کاری و آب راکد در نخلستان به نحوی که موجب افزایش رطوبت هوا شوند.

اقداماتی در جهت کاهش ریزش میوه

1 . به کارگیری دور آبیاری منظم و جلوگیری از بی نظمی در آبیاری
2 . تنک خوشه ها در سالهایی که باردهی درخت بالاست
3 . اصلاح خاکها با درجه شوری زیاد با بیش از 4 دسی زیمنس بر متر
4 . کود دهی با استفاده از کودهای حیوانی پوسیده و کودهای شیمیایی پرمصرف و کم مصرف.
5 . پوشش دهی خوشه ها به منظور جلوگیری از بروز نوسانهای شدید دما و رطوبت و همچنین جلوگیری از خسارت باران ، بادهای گرم و سوزان ، آفتاب سوختگی و حفظ و بهبود کیفیت و رنگ میوه.

پوسیدگی قبل از برداشت میوه

یکی دیگر از بیماریهای درخت خرما پوسیدگی میوه می باشد. پوسیدگی میوه قبل از برداشت از سالی به سال دیگر متفاوت است و شدت خسارت آن به میزان رطوبت و مقدار بارندگی بستگی دارد. این بیماری تقریباً در تمام مناطق خرماخیز دنیا وجود دارد. شدت خسارت این بیماری در سالهای مختلف بین 5 تا 50 درصد برآورد شده است.

نشانه بیماری

در پوسیدگی جانبی میوه ( حالت اول ) ابتدا لکه های مات و نیمه شفافی که بعداً تیره و گرد می شوند در قسمتهای جانبی میوه تشکیل می شود. این لکه ها به طول 2 – 1 سانتیمتر است. لکه ها ممکن است بزرگ شده و در حد فاصل نوک و کاسه میوه را در برگیرند.

در ( حالت دوم ) پوسیدگی در بافت کاسه میوه اتفاق می افتد. در محل آلوده کاسه میوه پوسیده، نرم و بدشکل می شود. در این حالت اغلب قارچ Aspergillus niger از کاسه میوه به داخل آن نفوذ کرده و اطراف هسته میوه از توده سیاهرنگ اسپور قارچ پر می شود. آلودگی داخلی اغلب پنهان است و بنابراین ممکن است که میوه های آلوده و سالم با هم بسته بندی شوند.

عوامل تشدید کننده بیماری

بارندگی و رطوبت نسبی بالا در مرحله خلال ( خارک ) باعث افزایش پوسیدگی میوه می شود. آبیاری غرقابی ، آبهای راکد ، علفهای هرز زیاد و میانه کاری که موجب افزایش رطوبت نخلستان می شود محیط مناسبی برای فعالیت قارچهای مولد پوسیدگی ایجاد می کند. رطوبت بالای خاک و بارندگی که موجب ایجاد ترک بر روی پوست میوه می شود آلودگی را تسهیل می کند.

در رطوبتهای بالا، قارچ A. niger بدون وجود زخم نیز بیماری را ایجاد می کند. وزش بادهای شدید میزان پوسیدگی میوه و ریزش آن را تشدید می کند. همچنین وجود برخی از آفات مانند کرم میوه خوار و سوسکهای خانواده Nitidulidae با ایجاد سوراخ و صدمه مکانیکی در میوه خرما در تشدید پوسیدگی و ریزش میوه نقش دارند.

روش کنترل

1 . هدایت و بستن خوشه ها به دم خوشه به منظور جلوگیری از حرکت میوه ها و ایجاد صدمات مکانیکی در موقع وزش باد
2 . تنک قسمتهای میانی خوشه بمنظور تهویه بهتر قبل از مرحله خارک
3 . قرار دادن قاب چوبی در میان خوشه در مناطقی که مرطوب است به منظور کمک به تهویه و خشک شدن میوه های مرطوب
4 . کنترل آفات درخت خرما نظیر کرم میوه خوار و سوسکهای میوه خوار
5 . زهکشی مناسب و کاهش ماندابی و استفاده از روشهای آبیاری مناسب مانند آبیاری قطره ای
6 . تقویت درختان با کود دامی و کودهای ماکرو و میکرو
7 . از بین بردن علفهای هرز
8 . پوشاندن خوشه ها با پوشش کاغذی در مناطق باران خیز
9 . گردپاشی با مخلوط سموم ( گوگرد 95 درصد و مانب 50 درصد ) یا ( فربام 5 درصد، مالاتیون 5 درصد، گوگرد 50 درصد ) قبل از مرحله خارک

عارضه آفتاب سوختگی میوه خرما

شدت تابش نور خورشید و افزایش دما سبب ایجاد عارضه آفتاب سوختگی میوه خرما می شود. از هنگامی که نخل خرما به سن باردهی می رسد خسارت ناشی از این عارضه می تواند سبب کاهش قابل توجه در کیفیت محصول شود. در قسمتی از میوه که در معرض تابش شدید نور خورشید قرار می گیرد، سلولهای بافت پوست میوه از بین می رود و به حالت نکروزه و سیاهرنگ در می آید.

کنترل عارضه آفتاب سوختگی

اگرچه اقلیم مهمترین عامل مؤثر در بروز آفتاب سوختگی در میوه خرما به شمار می رود، مدیریت در بهداشت نخلستان از اهمیت ویژه ای در تعدیل شدت این عارضه برخوردار است. از این رو مهمترین راهکارهای کنترل عارضه آفتاب سوختگی میوه خرما شامل موارد زیر است :

1 . افزایش رطوبت نسبی با تنظیم پوشش گیاهی در سطح نخلستان.
2 . کشت ارقام مقاوم به آفتاب سوختگی
3 . جلوگیری از هرس شدید قسمتی از درخت که باعث شود قسمتی از میوه هایی که قبلاً در سایه قرار داشتند، در معرض نور شدید خورشید قرار گیرند.
4 . کنترل آفات مهم درخت خرما نظیر کنه تارتن که سبب صدمه به پوست سبز میوه می شود و حساسیت میوه به آفتاب سوختگی را افزایش می دهد.
5 . آبیاری منظم و جلوگیری از تنش آبی بخصوص در ماههای گرم سال
6 . سمپاشی و محلولپاشی در زمان کاهش تابش آفتاب در ماههای تیر و مرداد باعث جلوگیری از ایجاد قطرات آب بر روی پوست سبز می شود. این قطرات آب مانند ذره بین عمل کرده و باعث تشدید آفتاب سوختگی می شوند.
7 . در نخلستانهایی که میزان سدیم و یا قلیائیت خاک بالا است، عارضه آفتاب سوختگی بیشتر مشاهده می شود.
8 . کمبود کلسیم حساسیت میوه به آفتاب سوختگی را افزایش می دهد.

بیماری بلایت و سوختگی برگ درخت خرما

یکی دیگر از بیماریهای درخت خرما است که اطلاعات کمی در مورد علت به وجود آمدن آن وجود دارد. شرایط خاص زیست محیطی سبب توسعه و گسترش این بیماری می شود.

علائم و نشانه های بیماری

علائم بیماری عمدتاً روی برگچه ها و محور اصلی برگهای پایینی و مسن تر نخل خرما دیده می شوند. اولین علائم به صورت نقاط ریز آب سوخته روی سطح محور اصلی برگ، نقاط زرد رنگ روی سطح برگچه ها و در نهایت بلایت و خشکیدگی کامل برگچه های یک طرف ظاهر می شوند.

سپس علائم خشکیدگی بصورت نوارهای قهوه ای روشن و آب سوخته که از انتهای نوک برگ در یک طرف شروع و به سمت دمبرگ توسعه می یابد. این علائم بعد از گذشت دو الی سه هفته در طرف دیگر برگ نیز ظاهر شده و گسترش می یابد و در نهایت سبب خشکیدگی کامل برگ می شود. حالت آتشک و بلایت در نخل نمایان و برگهای آلوده به صورت آویخته به تنه نخل آویزان می شوند.

روش های کنترل بیماری

رطوبت بالا زمينه ساز آلودگی و توسعه این بیماری است و اسپورها ابزار اولیه و اصلی حرکت و انتقال قارچ از نخلی به نخل دیگر هستند. افزایش فاصله بین درختان در نخلستانهای جدید الاحداث ، آبیاری در ساعات اولیه صبح به منظور کاهش رطوبت سطح برگ در شب در کاهش شدت بیماری حیاتی است.

رعایت بهداشت به ویژه حذف، جمع آوری و سوزاندن برگهای خشکیده و آلوده به منظور حذف کامل قارچ عامل بیماری کاربرد قارچ کشها به ویژه در نخلستان جوان زمانی که بیماری درحال گسترش می باشد توصیه می شود.