مبارزه با آفت پروانه برگخوار درخت انجیر

یکی از آفت های خسارت زای درخت انجیر آفت پروانه برگخوار انجیر است. پروانه برگخوار انجیر اولین بار در سال 1350 مورد شناسایی قرار گرفت. در مقالات قبل با تعدادی از آفات درخت انجیر آشنا شدیم در این مقاله نیز با یکی دیگر از آفت های این درخت آشنا می شویم.

شکل شناسی آفت برگخوار انجیر

بین حشره نر و حشره ماده از نظر شکل تفاوت زیادی دارند. عرض پروانه نر با بالهای باز حدود 3/5 سانتی متر است. رنگ بالهای رویی قهوه ای تیره با لکه گرد تیره تری در وسط آن می باشد. بالهای عقبی نارنجی رنگ و مژه های حاشیه بال قهوه ای رنگ است. شکم نارنجی با شاخکهای پروش که پره های آن رشد زیادی کرده است. هر یک از پره ها مجهز به دو ردیف موی نازک می باشد. چشم ها در این حشره برجسته و شفاف است.

عرض حشره ماده با بال های باز حدود ۴/۵ سانتی متر است و برخلاف حشره نر رنگ بال های جلویی خاکستری مایل به قهوه ای و بال های عقبی کم رنگ تر از بال های جلویی می باشند و حاشیه بال از سایر قسمت های آن تیره تر است.

این آفت درخت انجیر دارای تخم های به رنگ خاکستری متمایل به نقره ای است که پس از چند روز هم زمان با رشد جنین تغییر رنگ داده و به رنگ خاکستری تیره در می آید. تخمها گرد و قطر آن 1/3 میلی متر است. تخم در قسمت بالا فشرده و در قسمت پایین فرو رفته و گرد است.

شکل عمومی لارو کوتاه و استوانه ای ، رنگ آن خاکستری همراه با نقش و نگار قهوه ای که با چشم قابل رؤیت است. بدن لارو از دسته موهای بلند پوشیده شده، علاوه بر این موها در قسمت پشتی در بندهای ششم و هفتم دو غده ظریف برجسته وجود دارد. طول لارو سن آخر ۲/۵ تا ۳/۵ سانتی متر است آرواره های بالای آن قهوه ای مایل به سیاه است.

شفیره به رنگ خاکستری و سطح آن از موهای ظریفی پوشیده شده است. شفیره معمولا در داخل پیله سفید رنگ نازکی قرار دارد، طول شفیره نر حدود ۱/۲ سانتی متر و ماده ۱/۴ سانتی متر است.

زیست شناسی آفت

این حشره زمستان را به صورت لارو در زیر سنگ ها و پناهگاه های اطراف درختان آلوده می گذرانند. زمستان گذرانی از اواسط مهر ماه با کاهش درجه حرارت شروع شده و لاروهای سن آخر و ماقبل آخر نسل سوم و لاروهای اولیه نسل چهارم در محل های گفته شده زمستان گذرانی می کنند.

این لاروها از اواسط اسفندماه حالت پیش شفیرگی به خود گرفته و در حالی که پیله نازک تور مانندی به دور خود می تنند در اواخر اسفندماه تبدیل به شفیره می شوند. رنگ این شفیره با شفیره های تابستانه فرق داشته و بیشتر به رنگ قهوه ای مایل به سیاه هستند. با گرم شدن هوا و از اواسط فروردین ماه پروانه ها به تدریج شروع به خارج شدن از پیله خود نموده و معمولا خروج حشرات نر زودتر از ماده ها می باشد.

24 ساعت پس از جفت گیری تخم گذاری ماده ها به صورت دسته هایی در سطح برگ یا پشت آن شروع می شود. تعداد تخم به طور متوسط در هر دسته 20 عدد است. نسل بهاره تخم های خود را زمانی که درخت فاقد برگ می باشد در زیر شاخه ها قرار می دهند. ماده ها در طول مدت عمر خود (۶ تا ۸ روز) حدود ۱۲۰ عدد تخم می گذارند. بین ۶ تا ۸ روز طول می کشد تا تخم ها باز شوند.

حشره دارای ۵ سن لاروی است و طول دوره لاروی حدود ۲۸ روز است که پس از این مدت لارو در سطح برگ ، در حالي که پيله نازک خاکستری رنگی می تند حالت پیش شفیرگی به خود گرفته و ظرف مدت 1 الی 2 روز تبدیل به شفیره می گردد که مدت شفیرگی به طور متوسط ۱۰ روز است. پس از گذشت این زمان حشره نسل تابستانه ظاهر می شود.

آفت برگخوار درخت انجیر در طول سال 3 نسل تولید می کند. ظهور پروانه های نسل اول آفت ( بهاره ) از اوایل تا اواسط فروردین ماه بوده که مراحل رشدی این نسل تا خرداد ماه ادامه می یابد. پس از آن نسل دوم ظاهر می شود. دوره رشدی این نسل به علت گرمی هوا نسبت به نسل بهاره کمتر است و معمولا در اواخر تیرماه خاتمه می یابد.

در مرداد ماه که مصادف با شروع برداشت انجیر می باشد فعالیت نسل سوم آفت آغاز می گردد. اکثر لاروهای سنین آخر نسل سوم مواجه با سرمای پاییزه شده و قبل از رفتن به شفیرگی خود را به پناهگاه های زمستانه رسانده و ادامه نسل به سال بعد موکول می گردد. ولی در بعضی از سالها لاروهای سن آخر این نسل در اواسط شهریور به شفیرگی رفته و نسل چهارمی را ایجاد می نماید.

رفتار شناسی لارو

لاروهای این آفت همزمان با غروب آفتاب از پناهگاه های خود در زیر سنگ های واقع در اطراف درختان انجیر خارج شده و به طرف درختان انجیر به راه افتاده و از آنها بالا رفته و شروع به تغذیه می نمایند. خروج از پناهگاهها و حرکت به طرف درختان از نزدیک غروب تا یک ساعت پس از آن یعنی وقتی هوا کاملا تاریک شده انجام می گیرد.

بیشترین جمعیت لارو در روی زمین یعنی خروج از پناهگاه و حرکت به طرف درختان حدود غروب آفتاب می باشد. تغذیه لاروها در ساعات اول شب زیاد است. این میزان با گذشت شب رو به کاهش می گذارد در آخرین ساعت تاریکی شب لاروها شروع به پایین آمدن از درختان نموده و به طرف پناهگاهها راه می افتند و با طلوع آفتاب اکثر لاروها از درخت پایین آمده و به پناهگاه های خود رفته اند.

لاروها معمولا در اولین محلی که مناسب استراحت باشد پناه گرفته و اکثر آنها تا حدود ۱ متری طوقه درختان مشاهده می شوند. مناطق انتشار این آفت درخت انجیر کاملا بستگی به وضعیت منطقه داشته و فقط در نقاط کوهستانی و سنگلاخی که مناسب پناه گرفتن لاروها می باشد وجود داشته و در مناطق هموار و صاف کمتر دیده می شوند. بنابراین بیشترین خسارت این آفت در مناطق کوهستانی و سنگلاخی مشاهده می شود.

خسارت آفت پروانه برگخوار انجیر

آفت برگخوار درخت انجیر در ابتدای مرحله لاروی خود از پارانشیم زیرین برگ تغذیه می کند. محل مورد حمله این آفت پس از چند روز حالت نکروز پیدا کرده و به صورت لکه های خشک دیده می شوند. با بزرگ شدن لاروها ، آنها به تدریج از تمام برگ تغذیه کرده و به طوری که در سن آخر تمام برگ را خورده و فقط رگبرگها را باقی می گذارند.

در نسل های دوم و سوم که خسارت آفت شدیدتر است به علت اختلالات فیزیولوژیکی در درختان مورد حمله پیش آمده میوه ها نارس مانده و بر روی درخت خشک می شوند. در بعضی از مواقع در اثر تغذیه لارو از سطح خارجی میوه ترشحات حاصله از تغذیه به صورت شیره های سفید رنگی خارج می شوند که این ترشحات در مجاورت هوا خشک شد و در سطح میوه باقی می ماند.

مبارزه با آفت پروانه برگخوار انجیر

همانطور که ذکر گردید سرمای زودرس پاییزه اثر نامطلوبی بر روی لاروهای جوان نسل چهارم این آفت داشته و از ادامه حیات آنها جلوگیری می نماید. علاوه بر این باران های بهاری که معمولا در مناطق آلوده به صورت رگبار باریده می شوند موجب می گردد که لاروها به زمین ریخته و تلف شوند.

برای مبارزه با آفت برگخوار درخت انجیر می توان از روش های زیر استفاده کرد :

ا – بستن پلاستیک دور تنه درختان : به علت لغزنده بودن سطح پلاستیک لاروها قادر به بالا رفتن از تنه درخت نمی باشند.

2 – ریختن مقدار کمی از سمومی مانند سوین دور طوقه درختان، تلفات بسیار بالایی به لاروها وارد نموده و منجر به کنترل این آفت و جلوگیری از خسارت آن می گردد

3 – سمپاشی درختان با استفاده از سموم باکتوسپئین 2/5 گرم در لیتر و دیمیلین به نسبت 0/25 گرم در لیتر در کنترل آفت می تواند موثر باشد. باکتوسپئین دارای خاصیت حشره کشی است و در بسیاری از مناطق دنیا علیه آفات مختلف از جمله آفات درختان جنگلی مورد استفاده قرار می گیرد.

دیمیلین پس از جذب توسط بدن لاروها از تشکیل کیتین در بدن آنها جلوگیری می کند و با ایجاد اختلالاتی که در پوست اندازی ایجاد می نماید مانع رشد و تکامل لاروها شده و باعث مرگ آنها می شود. برای مبارزه با لارو برگخوار انجیر توسط سموم باکتوسپئین و دیمیلین باید از ابتدای نسل دوم شرع به سمپاشی کرد ولی این سموم بیشترین تاثیر را بر روی نسل سوم آفت دارند.