صفر تا صد کاشت درخت کیوی همراه با نحوه آبیاری و هرس درخت
آنچه در این مطلب می خوانیم
درخت کیوی
نام کیوی از نام پرنده ملی کشور نیوزلند گرفته شده است. در اصل کیوی درخت بومی منطقه جنوب و جنوب شرقی چین است و حدود صد سال پیش از چین به کشور نیوزلند برده شده و در آنجا مورد کشت به صورت گسترده قرار گرفته است. امروزه کشور نیوزلند بزرگترین تولید کننده کیوی در جهان است بعد از این کشور ، فرانسه ، آمریکا ، ایتالیا ، اسپانیا و ژاپن قرار دارند. قبلا با کاشت تعدادی از درختان از جمله انجیر ، پسته ، بادام و انار و …. آشنا شدیم امروز با کاشت درخت کیوی آشنا می شویم.
درخت کیوی در ایران برای اولین بار در سال 1356 در شهرستان رامسر کشت شد ولی کاشت تجاری آن از از اوایل دهه 60 در کشور آغاز شد. این میوه از رده کیویان و از گروه گیاهان گلدار دولپه ای است. درخت کیوی دو پایه بوده یعنی هم دارای درخت نر و هم ماده می باشد. ریشه های درخت کیوی سطحی و قطور است و شخم عمیق در اطراف تنه درخت سبب آسیب به ریشه های آن می شود.
برگهای درخت کیوی قلبی شکلی و در فصل پاییز برگها خزان شده و می ریزد. برگ های کیوی پوشیده از پرزهای کوچکی است. این درخت در خردادماه شکوفه می دهد و در آبان ماه میوه آن رسیده و قابل برداشت است. میوه کیوی بیضی شکل و به طول 6 تا 8 سانتی متر و عرض حدود 5 سانتی متر است. پوست این میوه قهوه ای رنگ و پوشیده از کرک است. گل های درخت کیوی سفید رنگ و دارای رایحه خوشبو است.
گرده افشانی گل های این درخت بوسیله حشرات به خصوص زنبور عسل انجام می شود ولی به دلیل اینکه گلهای درخت فاقد شهد است برای زنبورهای عسل چندان جذاب نبوده و گرده افشانی ممکن است با مشکل مواجه شود. علاوه بر عدم گرده افشانی که موجب ریزش گل های کیوی می شود تامین نشدن نیاز سرمایی درخت ، عدم تعادل بین برگ و میوه و سقط جوانه گل نیز از دیگر عوامل ریزش گل است.
رشد گل و تشکیل میوه دردرختان کیوی مانند درختان انجیر و انگور بر روی شاخه های سال جاری بوده در نتیجه تغذیه مناسب درخت و رشد این شاخه ها بر روی تعداد گل ها و مقدار میوه ها تاثیر مستقیم دارد به صورتی که اگر شاخه های سال جاری رشد مناسبی نداشته باشد مقدار محصول نیز کاهش می یابد.
شرایط آب و هوایی کاشت درخت کیوی
عواملی مانند دما ، نوع خاک ، میزان بارندگی ، عرض جغرافیایی ، ارتفاع از سطح دریا و شیب زمین بر روی رشد درخت کیوی تاثیر گذار است.
دما
درخت کیوی تحمل دمای 42 درجه سانتی گراد در فصل تابستان را دارد ولی دمای مناسب برای رشد آن 25 درجه سانتی گراد است. این درخت تحمل خیلی خوبی نسبت به سرمای هوا دارد و دمای هوای 10- درجه سانتی گراد در فصل زمستان را به راحتی تحمل می کند ولی سرما در فصل بهار باعث سرمازدگی شاخه های جوان و از بین رفتن آنها و خشک شدن برگها می شود. سرمای کمتر از 5 درجه سانتی گراد در هنگام برداشت میوه ( آبانماه ) موجب صدمه به میوه و شاخه و برگ درخت می شود.
خاک مناسب کاشت درخت کیوی
خاک مناسب کاشت درخت کیوی باید سبک و حاصلخیز و دارای زه کشی مناسب باشد. خاکهای لومی خاک مناسب رشد این درخت است درخت کیوی نسبت به شوری بسیار حساس است و اگر خاک یا آب آبیاری دارای مقادیر نمک بخصوص نمک های کلرید ، بیکربنات ، بر و سدیم باشد خسارت زیادی به درخت وارد می شود. PH مناسب برای رشد درخت کیوی بین 6/5 – 5/5 است.
میزان بارندگی
اقلیم مناسب برای کاشت کیوی مکانهای است که دارای حداقل 1000 میلیمتر بارندگی سالیانه است. درخت کیوی برای رشد به آب فراونی احتیاج دارد و کمبود بارندگی را باید بوسیله آبیاری کمکی درخت در ماههای گرم سال جبران کرد.
سایر عوامل تاثیر گذار در کاشت درخت کیوی
علاوه به عوامل بالا در هنگام کاشت درخت کیوی باید به عرض جغرافیایی ، ارتفاع از سطح دریا و شیب زمین نیز توجه کرد. هرچه عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریای محل کاشت درخت کیوی افزایش یابد درجه حرارت سطح زمین و میزان نور دریافتی درخت کاهش می یابد.
درختان کاشته شده بر روی شیب های رو به جنوب به دلیل تابش نورخورشید بیشترین میزان نور را دریافت می کنند. خاک این زمینها در بهار زودتر گرم شده و در پاییز نیز دیرتر سرد می شوند. در مناطق سردسیری این شیب ها نسبت به زمین های واقع بر روی شیب های شمالی و شرقی و غربی مکان مناسب تری برای کاشت درخت می باشند و بالعکس شیب های شمالی در مناطق با آب و هوای گرم به دلیل کاهش تابش آفتاب برای کاشت درخت کیوی مناسب ترند. شیب های شرقی و غربی حد واسط بین این دو شیب هستند.
کاشت درخت کیوی و احداث باغ
آماده سازی زمین قبل از کاشت درخت کیوی و احداث باغ باید انجام شود. انجام آزمایش خاک و تعیین میزان عناصر و مواد موجود در آن و بررسی خاک از لحاظ بیماریها و آفاتی مانند نماتد مولد ریشه ، پوسیدگی ریشه آرمیلاریا و …. از جمله عملیاتی است که قبل از کاشت درخت کیوی و احداث باغ باید انجام گیرد.
در مرحله بعد باید عملیات مربوط به شخم زدن و تسطیح زمین انجام شود. شخم زدن باید عمیق و در دو جهت عمود بر هم زده شود تا لایه های زیرین خاک شکسته شود و خاک زیرین با خاک رویی کاملا مخلوط گردد. شخم زدن زمین علاوه بر شکستن لایه های سخت خاک باعث از بین رفتن علف های هرز نیز می شود. پس از شخم زدن باید خاک توسط دیسک کاملا مسطح شود.
کاشت کیوی بوسیله بذر
یکی از روش های تکثیر درخت کیوی استفاده از بذر است. برای اینکار باید ابتدا بذرها را از میوه های کاملا رسیده استخراج کرد بدین منظور میوه ها را به مدت چند روز در مکانی گرم قرار می دهند تا کاملا له شود. سپس آنها را بر روی سطحی زبر می مالند و آنها با مقداری ماسه مخلوط کرده تا بذرها کاملا از گوشت جدا شوند. پس از ضد عفونی بذرها ، آن ها را بر روی بستری از ماسه پخش می کنند.
پس از اینکه بذرها جوانه زد و چهار برگ تولید کرد آنها را از خزانه خارج کرده و در گلدانهای و یا نایلونهای پلاستیکی مخصوص تکثیر گیاهان که دارای مخلوطی از خاک باغچه ، کود دامی پوسیده و ماسه باشد می کارند. محافظت از گیاهچه ها به دلیل حساس بودن آنها در این مرحله از اهمیت زیادی برخوردار است. زیرا آنها با کوچکترین تغییر در شرایط محیطی از بین می روند.
بعد از اینکه قطر نهال ها به حدود 1 سانتی متر رسید باید عملیات مربوط به پیوندزنی بر روی آنها انجام شود. روش مناسب پیوند نهال های کیوی پیوند اسکنه است برای آشنایی با پیوند اسکنه و سایر روشهای پیوند زدن درختان مقاله انواع روش های پیوند زدن درختان را مطالعه کنید.
کاشت درخت کیوی بوسیله قلمه
متداولترین روش کاشت و تکثیر درخت کیوی استفاده از قلمه است. در انتخاب قلمه باید به این نکته توجه کنید که گیاه مادری از رشد خوبی برخوردار باشد و میزان باردهی آن نیز مناسب و عاری از هر گونه آفت و بیماری باشد. زمان مناسب قلمه گیری و کاشت درخت کیوی اواخر دی ماه تا اواخر بهمن ماه است.
قلمه ها باید از شاخه های یکساله و به طول 15 سانتی متر و قطر بین 1 الی 2 سانت تهیه شود. در زمان قلمه گیری بهتر است قلمه ها به صورت اریب بریده شود و قبل از کاشت توسط قارچ کش ضد عفونی شود. بستر مناسب کاشت قلمه باید خاک سبک و حاصلخیز باشد. قلمه ها را هم می توان به صورت مستقیم در زمین اصلی کاشت یا ابتدا در درون خزانه و در درون نایلونهای پلاستیکی ریشه دار کرد و بعد از پیوند به زمین اصلی انتقال داد.
برای کاشت درخت کیوی ابتدا باید گودال های به قطر یک متر و عمق حدود 70 سانتی متر کنده شود. فاصله ما بین گودال ها 5 یا 6 متر در نظر گرفته می شود. در انتهای گودال مخلوطی از خاک سطحی ، ماسه نرم و کود دامی کاملا پوسیده می ریزند. سپس نهال را در داخل گودال قرار داده و اطراف آن خاک می ریزند. برای پر کردن گودال ها بهتر است از خاک های سطح الارض استفاده شود.
بعد از کاشت بهتر است پشته های با ارتفاع 80 سانتی متر در جهت مخالف شیب زمین جهت جمع آوری آب ایجاد شود. باید توجه داشت که به ازای هر 8 درخت ماده یک درخت نر باید کاشته شود تا عمل گرده افشانی درختان به خوبی انجام گیرد. در انتخاب نهال های نر باید به هم زمان بودن زمان گلدهی آنها با گلدهی درختان ماده توجه کرد.
نهالی که برای کاشت انتخاب می کنید باید فاقد هرگونه آفات و بیماری باشد و از رشد خوبی برخوردار بوده و ریشه های قوی و سالم داشته باشد. بهتر است از نهال های 1 الی 2 ساله برای کاشت استفاده کنید. نهال ها را هم در اواخر اسفند هم در اواخر شهریور می توان کاشت. کاشت نهال در شهریور مناسب مناطقی است که زمستانهای معتدل و بدون یخبندان دارد.
در مناطقی که زمستانهای سرد همراه با یخبندان دارد امکان کاشت نهال در شهریور ماه وجود ندارد. زمان مناسب کاشت نهال در این مناطق در اواخر زمستان پس از برطرف شدن کامل سرمای زمستانه است. کاشت درخت کیوی در شهریور نسبت به کاشت اسفند دارای این حسن است که رشد آن در بهار سال آینده به دلیل استقرار درخت و رشد ریشه دارای رشد بیشتری است.
آبیاری درخت کیوی
درخت کیوی به آب فراوان احتیاج دارد و نسبت به شرایط کم آبی حساس است بنابراین آبیاری به موقع این درخت اهمیت زیادی دارد. کم آبی موجب ضعف عمومی درخت ، کاهش باردهی ، کاهش کیفیت محصول ، کوچک شدن برگ و حتی عدم رشد مناسب شاخه ها و افزایش آفات و بیماری درخت می شود. آبیاری درخت کیوی از اوایل اردیبهشت شروع و تا اوایل آبان ادامه دارد از روش های مختلفی از جمله آبیاری بارانی ، میکروجت ، قطره ای برای آبیاری درخت کیوی استفاده می شود.
هرس درخت کیوی
هرس به موقع سبب رشد مناسب درخت ، افزایش گل دهی و در نتیجه آن افزایش باردهی درخت ، افزایش کیفیت میوه و کاهش ضایعات محصول ، کاهش آفات و بیماری های درخت و از بین رفتن سال آوری درخت کیوی می شود. هرس درخت کیوی شامل هرس نهال و هرس درختان بالغ می باشد. هرس نهالها شامل هرس فرم است و به منظور فرم دهی درخت انجام می شود. هرس درختان بالغ نیز در دو موقع از سال به صورت هرس زمستانه و هرس تابستانه انجام می شود. هرس درختان بالغ شامل هرس فرم و باردهی است.
هرس نهال کیوی
هرس نهال کیوی به صورت زیر انجام می شود. در ابتدا یک قیم در کنار نهال قرار داده و شاخه اصلی نهال را به آن می بندند. سپس نهال را از فاصله 120 – 100 سانتی متری سربرداری می کنند. تنه نهال باید کاملا مستقیم و بدون هیچ انشعابی باشد بنابراین تمام شاخه های جانبی را باید حذف کرد. در سال بعد در زیر محل سربرداری تعدادی جوانه شروع به رشد می کند و شاخه های درخت را تشکیل می دهند.
3 الی 4 عدد از شاخه ها را نگه داشته و مابقی را حذف می کنند. این شاخه ها در آینده شاخه های اصلی درخت را تشکیل خواهند داد. در سال سوم با رشد شاخه های اصلی درخت ، تعدادی شاخه فرعی بر روی شاخه های اصلی شروع به رشد می کنند که 5 – 4 عدد از آنها را نگه داشته و بقیه را هرس می کنند. بدین ترتیب شاخه های فرعی درخت نیز تشکیل می شود.
در هنگام انتخاب شاخه های اصلی و فرعی باید به تقارن شاخه ها وکل درخت توجه شود و شاخه ها در جهات مختلف پراکنده شده باشند تا در آینده در هنگام باردهی تعادل درخت حفظ شود. هرس نهال برای فرم دهی مناسب درخت دارای اهمیت زیادی است پس در هنگام هرس نهال درخت کیوی به حذف یک شاخه و نگه داشتن شاخه دیگر باید دقت زیادی کرد.
هرس زمستانه
هرس زمستانه درخت کیوی از اواخر پاییز تا اواسط زمستان انجام می گیرد. هرس زمستانه شامل هرس باردهی و هرس فرم است. هرس فرم به منظور تعیین اسکلت اصلی درخت انجام شده و شامل حذف شاخه های خشک ، آفت زده ، شکسته ، درهم و شلوغ و شاخه های که نسبت به هم دارای زاویه کوچک هستند می باشد. همانطور که می دانید میوه های درخت کیوی بر روی شاخه های یکساله رشد می کنند بنابراین هرس فرم زمستانه به منظور رشد مناسب این شاخه ها انجام می شود.
هرس زمستانه باید به گونه باشد که نور و اکسیژن کافی به شاخه های درخت برسد و شاخه های درخت در جهات مختلف پراکنده شده باشند. با انجام هرس زمستانه مقداری از حجم شاخه های درخت کم شده ولی شاخه های باقی مانده دارای رشد مناسب و قطر مناسب می شوند. با رشد مناسب شاخه های یک ساله گل دهی و در نتیجه میوه دهی شاخه ها افزایش پیدا کرده و باردهی درخت افزایش می یابد.
هرس تابستانه
هرس تابستانه معمولا از اوایل بهار تا اواخر تابستان انجام می گیرد. هرس تابستانه شامل حذف برگ های ریز و برگهای که بر روی میوه ها سایه انداخته و حذف تعدادی از گل ها ، حذف پاجوش ها ، نرک ها ، سرزنی انتهایی شاخه هایی که رشد سریع دارند می باشد. هرس تابستانه معمولا برای افزایش کیفیت محصول انجام می شود. باید به این نکته دقت داشت که هرس تابستانه تا حدالامکان خفیف انجام شود و از هرس شدید درخت باید خودداری شود.
کوددهی درخت کیوی
در سالهای اولیه کاشت درخت کیوی ، نهالها چندان به کوددهی احتیاج ندارند تنها 30 گرم کود اوره در سال اول ، 4 مرتبه از اوایل بهار تا اواسط تابستان به خاک اطراف هر نهال اضافه می شود. در سال دوم این میزان دو برابر شده و به 60 گرم می رسد به علاوه 120 گرم کود اوره در 3 نوبت در بهمن و اسفند ماه به درخت داده می شود.
در سال سوم بین 1 تا 1/5 کیلوگرم کود اوره به ازای هر درخت ( برای یک هکتار در مجموع 250 کیلوگرم ) در فصل زمستان و 120 کیلوگرم در هکتار در بهار سال بعد به درختان داده می شود. مصرف کود اوره باید همراه با آب آبیاری باشد تا کود به راحتی در اختیار ریشه قرار گیرد.
با بالغ شدن درخت کیوی از میزان کود ازت درخت کاسته شده در عوض کودهای دیگر نیز به برنامه کوددهی اضافه می شود. برای هر هکتار باغ کیوی 180 الی 200 کیلوگرم اوره در نظر می گیرند که 120 تا 130 کیلوگرم آن در اسفندماه و 60 الی 70 کیلوگرم در اردیبهشت به درختان داده می شود. علاوه بر کوده اوره 60 کیلوگرم کود فسفره در بهمن و اسفند و حدود 180 کیلوگرم کود پتاسه در 3 نوبت از اواخر زمستان تا اواسط تابستان به درختان داده می شود.
برداشت کیوی
زمان برداشت کیوی معمولا زمانی تعیین می شود که میوه ها در آستانه رسیدن باشند. اگر برداشت میوه کیوی را به تاخیر انداخته تا میوه ها کاملا برسند موجب خرابی فوری آنها می شود و نمی توان میوه ها رابه مدت زیاد در انبار نگه داشت. میوه کیوی را در آبان ماه برداشت می کنند. به دلیل مستعد بودن این میوه به خرابی بهتر است پس از برداشت ، آنها را به سردخانه انتقال داد و در دمای پایین نگه داشت.
