شناخت شپشک آردآلود و راههای کنترل آن

برخی از آفات وجود دارند که در مدت کوتاهی با شرایط محیطی جدید سازگار می شوند و به دلیل داشتن میزبانهای مختلف گیاهی به سرعت در محیط جدید تکثیر و گسترش می یابند. نمونه این آفات حشره ای به نام شپشک آردآلود است. به دلیل دامنه حمله آفت شپشک آرد آلود به تعداد زیادی از گیاهان و درختان و همچنین سرعت تکثیر بالای آن اهمیت شناخت و مبارزه به موقع با آفت شپشک آردآلود بسیار بالا می باشد.

آفت شپشک آردآلود

این آفت بیشتر در محیط های گرم و مرطوب یافت می شوند. شپشک ها در محیط های خانگی و گلخانه ای در شرایط مطلوب رشد و تکثیر بیشتری دارند. در میان گلهای آپارتمانی اغلب میهمان گیاهانی مانند حسن یوسف ، آگلونما و انواع گل ناز و کاکتوس ها و ساکولنت ها می باشد اما در سایر گلهای آپارتمانی نیز احتمال فعالیت و خسارت وجود دارد.

آفت شپشک آردآلود در سالهای اخیر به اندازه ای به درختچه های ختمی و شاه پسند خسارت وارد کرد که برای مدتی از کاشت آنها در شهرهای جنوبی کشور جلوگیری شد.

شکل شناسی آفت شپشک آردآلود

شپشک آردآلود حشره ای است از راسته جوربالان با طول تقریبی 4 میلی متر و دارای پوشش کرک مانند سفیدی است که سراسر بدن را پوشانده است. این آفت به شکل لکه های برجسته مومی و یا پنبه ای شکل و به رنگ سفید در لابلای برگ گیاهان میزبان خصوصاً محل اتصال برگ به ساقه دیده می شود.

حشره ماده : حشرات ماده بیضوی شکل ، کشیده و بدون بال هستند اما توسط پاهایشان می توانند حرکت کنند و جابجا شوند. اطراف بدن آنها زایده های رشته ای مانند کوتاه به فاصله های مساوی قرار گرفته است و فقط یک جفت از این زواید که در انتهای شکم قرار گرفته بلندتر هستند. حشره ماده آفت شپشک آردآلود پوشیده از ذرات سفید مومی می باشد.

حشره نر : حشرات نر به رنگ قهوه ای متمایل به زرد با شکم استوانه ای و دارای دو رشته بلند به اندازه طول بدن هستند. حشرات نر بالغ بالدارند و توانایی جابجایی بین گیاهان مختلف را دارند و به ندرت مشاهده می شوند. و خسارت مستقیم به گیاه وارد نمی کنند. نرها زمان کمی جهت جفت گیری دارند و زود از بین می روند.

پوره ( نوزاد ) : آفت شپشک آردآلود دارای مراحل نمف یا پورگی سنین مختلف هستند. در مراحل اولیه پورگی ، ماده مومی اطراف بدن آنها وجود ندارد و با گذشت زمان و تغذیه ، بدن آنها از موم پوشیده می شود. شپشک آردآلود در مرحله پورگی نیز خسارت زیادی به گیاه وارد می کند.

تخم : ماده ها پس از جفت گیری توده های سفید رنگی بر جای می گذارند که داخل آن تخم های بسیار ریزی به رنگ زرد تا صورتی وجود دارد.

پیشنهاد مطالعه هر آنچه در مورد کاشت و داشت درخت خرما باید بدانید

زیست شناسی آفت شپشک آرد آلود

شپشک آردآلود زمستان را به شکل تخم ، پوره و یا حشره کامل در علف های هرز ، زیر پوست درختان و هر مکان مشابه دیگری می گذراند. در واقع رشد و نمو این آفت در زمستان متوقف نمی شود اما به کندی انجام می گردد.

با شروع فصل بهار شپشک های نر ظاهر شده و شروع به جفت گیری می کنند. پس از جفتگیری بلافاصله شپشک های نر از بین می روند. شپشک ماده پس از جفت گیری ، تخمهای خود را داخل توده تارهای مومی نازک و سفید رنگی که از ترشحات خود حشره است قرار می دهند.

معمولا دو هفته پس از تخمگذاری پوره های ( نوزادان ) سن اول این آفت که بدون پوشش مومی هستند ظاهر می شوند. پوره ها پس از خروج از تخم یک یا دو روز داخل کیسه تخم باقی مانده و سپس از آن خارج می شوند و در روی شاخه ( بیشتر در نوک شاخه ها ) و برگ درختان میزبان پراکنده می گردند.

این پوره ها به رنگ صورتی تا نارنجی هستند. تعداد نسل شپشک های آردآلود بستگی به شرایط محیط دارد و به طور متوسط دارای 4 – 3 نسل در سال است.

میزبانان آفت شپشک آردآلود

این آفت پلی فاژ بوده و دارای دامنه میزبانی وسیعی می باشد. آفت شپشک آردآلود در شمال کشور بر روی مرکبات و شمشاد بیشترین فعالیت را دارد.

این آفت در درختان و درختچه های زینتی مانند انواع سرو و ختمی چینی ، شاه پسند ، گل کاغذی ، خرزهره و در گیاهان آپارتمانی مختلف مانند بنفشه آفریقایی ، بگونیا و کاکتوس ها و دیگر گیاهان گوشتی مانند ساکولنت ها فعالیت می کند. نکته قابل توجه اینکه میزبان این آفت می تواند علف های هرز نیز باشد.

نحوه ایجاد خسارت

پورها و حشرات ماده آفت شپشک های آردآلود جهت تغذیه از شیره نباتی خرطوم خود را در نسج گیاه فرو می برند. پس از تغذیه از شیره نباتی گیاه ، ترشحات چسبناکی به نام عسلک از خود ترشح می کنند که باعث خیس شدن شاخ و برگ در گیاه میزبان می شود.

عسلک ترشح شده باعث ایجاد شرایط مساعدی جهت فعالیت قارچ های ساپروفیت مانند فوماژین را مهیا می کند. این قارچ ها باعث ایجاد پودرهای سیاه رنگ بر روی تنه و شاخه ها می شود.

از نشانه های دیگر وجود آفت شپشک آرد آلود رفت و آمد مورچه هایی می باشد که از عسلک تولیدی تغذیه می کنند. آفت شپشک آردآلود با حمله به محل اتصال دمبرگ به ساقه و در زیر غنچه گل شروع به تغذیه می کند و با اینکار مانع باز شدن گل و باعث زرد شد غنچه گل می گردند.

پیشنهاد مطالعه آفات و بیماری های درخت پسته و روشهای مبارزه با آنها

با فعالیت آفت شپشک آردآلود برگها به مرور زمان بد شکل شده و نقاط نکروزه ( زرد شده ) در سطح برگ دیده می شود. در اثر تغذیه آفت از شیره نباتی رشد گیاه متوقف شده و در صورت عدم کنترل و مبارزه با آفت به نابودی کامل گیاه منجر می شود.

روشهای کنترل و مبارزه با آفت شپشک آردآلود

الف – مبارزه بیولوژیکی با شپشک آردآلود

مبارزه بیولوژی توسط کفشدوزک شکارگر کریپتولموس در شرایط گلخانه ای و فضای بسته صورت می گیرد.

استفاده از کفشدوزک برای مبارزه با شپشک آردآلود

ب – مبارزه مکانیکی

در گیاهان آپارتمانی شپشک ها را می توان با دستمال ، مسواک و یا هر وسیله ای که امکان دارد از روی گیاه بر دارید.
استفاده از ایزوپرپپل الکل 70% جهت از بین بردن آفت از روی برگها و شاخه های گیاهان آپارتمانی
استفاده از کارت های زرد رنگ جهت جذب حشرات نر این آفت خصوصا در گلخانه ها
شستشوی گیاهان میزبان هر هفته یکبار از گسترش آفت بر روی گیاه میزبان جلوگیری کرده و تراکم آفت شپشک آردآلود را کم می کند.
استفاده از آفت کش های گیاهی مانند عصاره سیر و فلفل در دوره فعالیت آفت به مدت 2 تا 3 ماه به فاصله 15 روز یکبار نیز باعث کاهش میزان آفت می شود.
استفاده از صابون های حشره کش و روغن چریش نیز می تواند در کنترل آفت موثر باشد.

ج – مبارزه شیمیایی

برای شناخت و تشخیص زمان دقیق سمپاشی نیاز است بازدید و بررسی مداوم و روزانه گیاهان میزبان انجام شود. به دلیل چند نسلی بودن آفت نیاز به 2 تا 3 نوبت سمپاشی با سموم تماسی – سیستمیک با فاصله 2 روز یکبار می باشد.

برای اثر بخشی مناسب لازم است اولین مرحله در زمان مشاهده اولین علایم فعالیت آفت شپشک آردآلود در گیاه میزبان باشد و نباید به حد آستانه زیان اقتصادی برسد برای اینکار از سموم زیر استفاده کنید :