آشنایی با تعدادی دیگر از آفات درخت انجیر

مورچه

مورچه یکی از مهمترین آفات درخت انجیر محسوب می شود. خسارت این آفت در باغات انجیر در دو زمان می باشد.

1 – زمان گرده افشانی

با توجه به این که باغداران از نیمه خرداد تا اوایل تیرماه اقدام به بر دادن ( گرده افشانی درختان انجیر ) می نمایند، مورچه ها از تنه درخت بالا رفته و بر روی شاخه و برگ درخت پراکنده و اقدام به شکار نمودن زنبور بلاستوفاگا ( زنبور گرده افشان انجیر ) می نمایند.

تراکم بالای مورچه در روی درختان و شکار تعداد زیادی از زنبورهای بلاستوفاگا منجر به پایین آمدن میزان گرده افشانی شده که نهایتا ریزش میوه های تلقیح نشده ( گرده افشانی نشده ) را به دنبال خواهد داشت.

بنابرین اهمیت این آفت در زمان گرده افشانی به مراتب بیشتر از سایر مواقع است. به منظور کنترل مورچه باغداران از سموم ، مخلوط با پودر سنگ به صورت پودر پاشی در محل تنه درختان استفاده می کنند. بدین صورت که سموم را در اطراف تنه درخت ریخته تا مورچه ها قادر به بالا رفتن از درخت نشود و یا از بین برود.

2 – زمان برداشت محصول

خسارت دوم مورچه مربوط به زمان رسیدن و خشک شدن میوه انجیر در زیر درختان می باشد. در این حالت مورچه با تغذیه از میوه های رسیده و خشک منجر به سوراخ شدن میوه گردیده و بنابراین در این مورد منجر به کاهش کیفیت انجیر می گردد، خسارت در این حالت كم و اقدامی نیز جهت کنترل آن به عمل نمی آید.

موریانه

میوه انجیر پس از رسیدن و خشک شدن از روی درخت به زمین می ریزد و باغداران هر چند روز یکبار نسبت به برداشت و جمع آوری محصول اقدام می نمایند؛ یکی از آفات در زمان برداشت محصول انجیر موریانه می باشد. این آفت با تغذیه از میوه های انجیر موجود در زیر درختان باعث از بین رفتن میوه و خرابی آن می شود.

در صورتی که فصل برداشت انجیر مصادف با بارندگی گردد خسارت این آفت شدیدتر می شود. یکی از راههای کنترل این آفت این است که زمان جمع آوری و برداشت انجیر را کوتاه نموده تا موریانه فرصت خسارت به میوه را پیدا نکند. خسارت مهم دیگر موریانه به تنه درختان می باشد که این موضوع بیشتر در درختانی که به دلیل آفت و بیماری دچار ضعف شده اند مشاهده می گردد.

موش از آفات مهم انجیر

موقعی که میوه های انجیر به زیر درختان ریخته می شوند ( هنگام برداشت محصول ) موش ها شروع به تغذیه و جمع آوری و بردن میوه ها به لانه خود می کنند. اگر جمعیت موش ها کنترل نشود خسارت آنها نسبتا زیاد می باشد. جهت مبارزه با آنها از سموم موش کش نظیر فسفر دو زنگ استفاده می شود. نکته مهم این است که قبل از فصل برداشت انجیر بایستی عملیات مبارزه با موش ها انجام گیرد.

پرندگان یکی از آفات انجیر

یکی از مشکلات مهم درختان انجیر خسارت پرندگان در زمان برداشت محصول می باشد. پرندگان با خوردن قسمتی از میوه انجیر خسارت زیادی به میوه وارد می کنند و منجر به کاهش کمی و کیفی میوه انجیر می شوند. خسارت پرندگان در باغاتی که به صورت تکی و مجزا از باغات دیگر کشت شوند بیشتر می باشد.

مبارزه با پرندگان نسبت به دیگر آفات درخت انجیر متفاوت است. در مناطقی که خسارت پرندگان شدید می باشد باغداران جهت جلوگیری از خسارت با بستن تورهای نازکی در اطراف درختان مانع از خوردن میوه انجير توسط پرندگان می شوند. گرچه این روش در جلوگیری از خسارت پرندگان به میوه انجیر موثر می باشد ولی با توجه به اینکه لازم است کل تاج درختان با تور پوشیده شود هزینه زیادی در بر داشته که این موضوع به ویژه با توجه به کم دوام بودن تور و پاره شدن سریع آنها به علت تماس آنها با شاخ و برگ درختان ( بر اثر باد و یا سایر عوامل ) از مشکلات مهم این روش مبارزه می باشد.

آویزان کردن نوار های رنگی ، حلقه های CD و وسایل فلزی به درخت نیز یکی دیگر از روش های کاهش خسارت پرندگان است. در این حالت برخورد وسایل با هم و ایجاد سر و صدا منجر به فرار پرندگان و مانع از نزدیک شدن آنها به درختان می شود.

زنبور قرمز

زنبورهای قرمز از خانواده زنبوران (Vespidae) و از جنس Vespa می باشند که به نامهای زنبور قرمز ، گاوی ، خرمایی و گنج شیر نامیده می شوند. این زنبورها از گسترده ترین نوع زنبورهای بی عسل هستند که از زنبور عسل بزرگتر و برخی از گونه های آنها به ۵/ ۵ سانتی متر نیز می رسند.

این حشرات دارای دست و پای بلند و قطعات دهانی جونده قوی و دندانه دار و معمولا گوشتخوار هستند و گاهی از مواد قندی نیز تغذیه می کنند. زنبورهای قرمز با تغذیه از میوه های انجیر منجر به کاهش کمیت و کیفیت آن می شوند. خسارت این زنبورها در باغات انجیری که به صورت تک باغ و به دور از سایر باغات واقع شده اند بیشتر دیده می شود.

روش های کنترل آفت زنبور قرمز درخت انجیر

۱ – استفاده از محلول غلیظ آب و شکر ( شیره شکر یا شربت غلیظ ) و ریختن آنها در شیشه های پلاستیکی 1/5 لیتری که ۳ سوراخ در قسمت بالایی آنها تعبیه گردیده ( نظیر شیشه هایی که جهت کنترل مگس های انجیر آفریقایی استفاده می شود ) و بستن آنها در محل تاج درختان ، این کار باعث می شود که این زنبورها برای تغذیه از شیره شکر وارد شیشه شده و در آنجا در اثر چسبندگی شیره به دام بیوفتند.

۲ – استفاده از جگر سفید گاو ، با توجه به اینکه زنبورهای قرمز معمولا گوشتخوار و علاقه شدیدی به جگر سفید دارند می توان با درست کردن تله هایی از جگر سفید در هر نوبت تعداد ۱۵۰ – ۵۰ عدد از این زنبورها را نابود کرد، بدین صورت که یک بطری خالی 1/5 لیتری پلاستیکی را گرفته و در وسط آن یک سوراخ به قطر ۱ سانت ایجاد می کنیم و مقداری جگر سفید در بطری گذاشته و آن را از درخت آویزان می کنیم با این روش در هر ساعت تعداد زیادی زنبور در بطری به دام می افتد.

کرم به از دیگر آفات انجیر

کرم به ، به عنوان حشره چوبخوار روی تنه درختان به ، سیب و گلابی و سایر درختان میوه دیده می شود. این آفت نیز مانند اکثر آفات درخت انجیر در محل شکاف ها و ترکهایی که در روی تنه و شاخه وجود دارد تخم گذاری می کند. لارو از مسیر این شکاف ها به زیر پوست نفوذ می کند.

در اثر تغذیه لاروها از كامبيوم و قسمت زیری پوست، لکه های تیره رنگ و خشکیده ای روی تنه و شاخه به وجود می آید که با ادامه فعالیت آفت ، قسمت های آسیب دیده به تدریج گسترش می یابد و به صورت پوسته های نسبتا بزرگی از تنه و شاخه جدا می گردد.

در مناطقی که درختان انار و انجیر توام با هم وجود دارند تراكم آفت کرم به ، روی انجیر به مراتب بیشتر می باشد. فعالیت لاروها در زمستان نیز کم و بیش ادامه داشته و معمولا لاروهای این حشره در تمام طول سال در زیر پوست تنه و شاخه انجیر به فعالیت خود ادامه می دهند.

مبارزه شیمیایی با آفت کرم به درخت انجیر

برای مبارزه با کرم به می توان از سموم زیر استفاده کرد :

• دیازینون EC 60% به میزان 1 در هزار
• ازینفوس متیل ( گوزایتون ) EC20% به میزان 2 در هزار
• فوزالن ( زولن ) EC35% به میزان 1/5 در هزار
• اتریمفوس ( اکامت ) EC50% به میزان 1 در هزار

آفت کرم گلوگاه انار

بر اساس بررسی های انجام شده ، میوه انجیر یکی از میزبان ها و محل های زمستان گذرانی شب پره ” Apomyclois ceratoniae ” موسوم به کرم گلوگاه انار می باشد. گرچه ممکن است خسارت این آفت روی میوه انجیر از اهمیت اقتصادی برخوردار نباشد اما نقش آن در افزایش جمعیت زمستان گذران و در نتیجه افزایش خسارت آن روی میزبان اصلی یعنی انار، مخصوصا در مناطقی که باغات انار در نزدیکی باغات انجیر وجود دارد حائز اهمیت زیاد است.

آلودگی میوه انجير از اواخر تابستان و همزمان با نزدیک شدن به زمان برداشت میوه انار در حدود اواسط پاییز به اوج خود رسیده و پس از آن تا اواخر زمستان تقریبا ثابت باقی می ماند. بدين ترتیب میوه های انجیری که به علت ترشیدگی و یا به دلایل دیگر برداشت نشده اند پناهگاه مناسبی برای زمستان گذرانی شب پره کرم گلوگاه انار خواهند بود.

پروانه آفت در محل روزنه انتهایی میوه انجیر ( استیول ) تخم گذاری کرده و لاروهای حاصل از تفریخ تخم از میوه تغذیه می کنند. لارو سن آخر در ناحیه نزدیک به دم میوه در اتاقکی که در اثر تغذیه ایجاد کرده زمستان را سپری کرده و در اوایل بهار به شفیره تبدیل می شود و سپس پروانه از طریق سوراخ کردن قشر نازک پوست میوه خارج می شود.

تعداد لاروهای موجود در یک میوه انجیر به ۱۳ – ۱۲ عدد می رسد. تاریخ ظهور پروانه های نسل اول زمستان گذران آفت بر روی درخت انجیر در سال های مختلف، با اندکی تفاوت از اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت می باشد که این تاریخ با زمان تشکیل گل انار در باغها تطبيق دارد.

علاوه بر انار و انجیر این آفت به میوه های سیب ، زردآلو، آلو ، بادام ، انگور و پسته نیز خسارت وارد می کند. همچنین شب پره کرم گلوگاه انار انبارهای انجیر خشک ، گردو ، بادام ، سنجد ، توت خشک ، سیب ، گلابی ، بذر هندوانه ، برگ هلو و زردآلو را آلوده می کند.

گرچه این آفت از آفات درخت انجیر محسوب می شود ولی شدت آلودگی در ارقام مختلف انجیر متفاوت می باشد، انجیر سیاه، حساس ترین رقم و انجیر زرد به دلیل اینکه دهانه استیول در هنگام رسیدن بسته می ماند نسبتا مقاوم می باشد.

آفت مینوز برگ انجیر

از دیگر آفات درخت انجیر مینوز برگ انجیر است. خسارت این آفت به صورت لکه هایی بر روی سطح برگ مشاهده می شود که در حالت شدید آن این لکه ها تمام سطح برگ را می پوشاند. رنگ این پروانه ، کرم براق و عرض آن با بالهای باز ۴ میلی متر می باشد. ریشک های بالها مخصوصا بالهای عقبی بسیار بلند است و این بالها به صورت باریک و نوک تیز در آمده اند. شاخکها دارای ۲۰ بند می باشند و موهای روی پیشانی برجسته و به صورت کپه ای است

لارو کامل این حشره زرد رنگ و به طول ۶ – ۴ میلی متر با کپسول سر مشخص است. تخم ها گرد و پولک مانند به رنگ زرد کم رنگ می باشند. زمستان گذرانی آفت به صورت پیش شفیره داخل پیله ابریشمی در درزها و شیارهای باریک شاخه و تنه درختان یا در خلل فرج بقایای گیاهی می باشد. پروانه های نسل زمستانه از اواسط اردیبهشت از محل زمستان گذرانی خود خارج می شوند.

تخم ریزی به صورت انفرادی پشت برگها و در کنار رگبرگها انجام گردیده و لاروهای سن یک در محل اتصال تخم به برگ وارد پارانشیم گردیده و پس از حفر دالانی با شکل نامنظم لکه زاویه داری را تشکیل می دهد که تابع رگبندی برگ می باشد و به همین دلیل نام این آفت ، مینوز لکه زاویه ای برگ انجیر پیشنهاد شده است.

لاروها پس از تکمیل تغذیه و رشد کامل با سوراخ کردن اپیدرم تحتانی از زیر برگ خارج شده و توسط تارهای ابریشمی آویزان می شوند تا زمستان گذرانی کنند.

آفت شب پره پیچاننده انجیر

این آفت ضمن تغذیه از اپیدرم رویی و یارانشیم برگهای انجیر ، لبه برگ ها را پیچانده و تارهایی در زیر برگ های درخت می تند. وجود فضولات سیاهرنگ کروی شکل لارو به تعداد زیاد در محل تغذیه از دیگر علائم مشخص این حشره می باشد.

لارو متعلق به گونه ای شب پره به نام phycodes radiata از خانواده Brachodidae می باشد. این گونه شب پره ، به پیچاننده برگ انجیر شهرت دارد. لازم به ذکر است که بدلیل شباهت آثار فعالیت و علائم خسارت لاروهای این شب پره با فعالیت و علائم خسارت لاروهای شب پره بید انجیر در مواردی خسارت آن ممکن است به اشتباه به بید انجیر نسبت داده شود.