بیماری های درخت انجیر و راههای مبارزه با آنها

در مقاله های قبلی با تعدادی از مهمترین بیماری های درخت انجیر از جمله بیماری موزائیک انجیر ، شانکر انجیر ، بیماری زنگ انجیر و بیماری ترشیدگی میوه انجیر آشنا شده ایم. در این مقاله با تعداد دیگری از بیماریهای درختان انجیر بخصوص با چند بیماری قارچی درخت انجیر آشنا می شویم.

شناخت دقیق و مبارزه به موقع با بیماری های درخت انجیر علاوه بر اینکه سبب سلامت درخت می شود میزان باردهی و کیفیت محصول را نیز به شدت بالا می برد. بنابراین انجیرکاران باید در مورد این موضوع حساسیت لازم را به خرج دهند.

پوسیدگی تار عنکبوتی ریشه انجیر

یکی از مهمترین بیماریهای ریشه درختان میوه ای مانند انجیر و تعدادی از درختان جنگلی و غیر مثمر ، پوسیدگی تار عنکبوتی یا پوسیدگی سفید ریشه است. این بیماری در اغلب نقاط کشور انتشار یافته است. گیاهان زینتی و درختان میزبان این قارچ بسیار زیاد می باشد از جمله درخت چنار ، ارژن ، انجیر ، گردو ، سیب ، گلابی ، گیلاس ، زردآلو ، کیوی ، زیتون ، بادام ، انار و ….

این بیماری توسط گونه از قارچ به نام ” رزلینیا ” به وجود می آید. نشانه های بیماری روی اندام های هوایی درخت شامل شاخه ها پژمرده ، ضعیف و کم پشت شدن است. درختان مبتلا به این بیماری دچار سرخشکیدگی و خزان زود رس می شوند. اگر این بیماری درخت انجیر درمان نشود باعث خشک شدن کل درخت می گردد.

با عقب زدن خاک اطراف طوقه و ریشه درخت مبتلا، میسلیوم های سفید و خاکستری مخلوط و تار عنکبوتی شکل روی ریشه اصلی و یا ریشه های فرعی درخت دیده می شود. میسلیوم در موقع کهنه شدن سیاه رنگ می گردد. چنانچه میسلیوم های قارچ میکروسکوپی شود حالت لوله لامپ روی جدارهای عرضی دیده می شود که این حالت بهترین مشخصه قارچ رزلینیای درخت انجیر است.

کنترل بیماری تار عنکبوتی

بیماری تار عنکبوتی یکی از بیماری های قارچی درخت انجیر محسوب می شود بنابراین استفاده از سم قارچکش برای مبارزه با این بیماری موثر است. درختان مرده را بایستی به دقت با کلیه ریشه ها و مقداری خاک اطراف آن بیرون برد و جای آن را توسط قارچ کش بنومیل یا توپسین به مقدار حدود یکصد گرم در متر مربع ضدعفونی نمود تا بیماری از این نقطه به درختان سالم مجاور سرایت نکند.

درختان ظاهرا سالم مجاور درخت مرده را بایستی با مصرف یکی از قارچ کش های نام برده از این بیماری درخت انجیر محافظت کرد. باید در اطراف ریشه و در ناحیه سایه انداز هر یک از درختان مقدار ۴۰ گرم سم در متر مربع پاشید و سپس آبیاری نموده و خاک آن را زیر و رو کرد تا سم به خوبی به ریشه ها برسد.

رطوبت مناسب برای رشد قارچ رزولینیای درخت انجیر حدود 70% است. بنابراین کاهش میزان آبیاری و استفاده از آبیاری قطره ای به جای غرقابی کردن برای کنترل این بیماری و دیگر بیماری های قارچی ریشه درخت انجیر موثر است. رطوبت و یا آبیاری بیش از حد باغ ، رشد قارچ را تسریع می نماید و بنابراین باید ترتیبی داد که آب آبیاری قطعه آلوده به قطعات دیگر جریان نیابد.

بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه درخت انجیر

پوسیدگی طوقه و ریشه یکی از مهمترین بیماری های درخت انجیر است. این بیماری توسط گونه ای قارچ موسوم به فیتوفترا ایجاد می شود. نشانه ها و علائم پوسیدگی طوقه و ریشه در گیاهان و درختان مختلف تقریبا شبیه به هم است.

این قارچ بر روی درختان انجیر سبب پوسیدگی ریشه ها و باعث به وجود آمدن لکه های آب سوخته بر روی طوقه درخت می شود. گرچه قارچ فیتوفترا به ریشه و طوقه درخت حمله می کند اما ممکن است اسپورهای قارچ در اثر وزش باد بر روی شاخه درختان انتقال پیدا کند و سبب آلودگی آنها نیز گردد.

یکی از نشانه های بارز این بیماری ترشح صمغ شفاف و بی رنگ از تنه درختان انجیر در فاصله نزدیک به سطح زمین است. این صمغ به مرور زمان خشک شده و رنگ قهوه ای به خود می گیرد. بیماری فیتوفترا در ابتدا طوقه را در بر گرفته سپس بیماری به تنه و حتی شاخه های اصلی درخت را نیز در بر می گیرد و سبب ایجاد شانکر بر روی تنه درختان انجیر می شود.

این بیماری در ریشه ها نیز ابتدا ریشه های نازک و سپس ریشه های ضخیم تر و اصلی را آلوده می کنند. در ریشه های نازک حالت پوسیدگی و در ریشه های ضخیم تر زخم های به رنگ قهوه ای و یا سیاه ایجاد می شود. در اثر این بیماری ریشه ها خشک و شکننده می شوند. این بیماری در بعضی از درختان انجیر سبب مرگ سریع و در بعضی دیگر از درختان سبب مرگ تدریجی تا چندین سال می شود.

بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه بکی از بیماری های قارچی درخت انجیر محسوب می شود. بیماری فیتوفترا در درختانی مانند سیب ، گردو ، انجیر ، مرکبات ، بادام ، گلابی ، انار ، زردآلو و پسته نیز دیده شده است.

در ابتدای آلودگی به بیماری فیتوفترا ، درخت چندان علائمی از خود نشان نمی دهد ولی با گذشت زمان و پیشرفت بیماری نشانه هایی مانند پژمردگی برگ درختان و خشکی شاخه ها دیده می شود در این شرایط رشد درخت متوقف شده و برگ درختان زودتر از موعد می ریزند و درخت دچار خزان زودرس می شود.

برگها از ناحيه دمبرگ حالت رنگ پريدگی به خود گرفته و زرد می شوند اين زردی در رگبرگهای ميانی به خوبی قابل تشخيص است برگها پس از مدتی ريزش می کنند و درخت ضعيف می گردد.

ضعف درخت از نوک درخت شروع شده و به تدريج به قسمتهای ديگر تنه سرايت می کند با ریزش برگ درختان ، میوه نیز خشک شده و از بین می روند. این بیماری در بعضی از درختان سبب پوسیدگی ریشه در بعضی دیگر باعث پوسیدگی طوقه و در بعضی درختان هر دو می شود.

مبارزه و کنترل بیماری

بیماری های قارچی درخت انجیر بیشتر در باغاتی که زیاد آبیاری می شوند و آب به مدت طولانی دور طوقه درخت می ماند مشاهده می شوند. یکی از راههای پیشگیری و مبارزه با این بیماری کاهش میزان آبیاری درختان یا استفاده از روش های به جز روش آبیاری غرقابی مانند روش قطره ای است.

استفاده از ارقام مقاوم نیز در می تواند در مبارزه با بیماری پوسیدگی درخت انجیر موثر باشد. محلول پاشی پایین تنه و طوقه با بردو 2 % یا پرمنگنات پتاسیم 1 % موجب کاهش تکثیر قارچ فیتوفترا می شود. استفاده از سموم قارچ کش ردومیل و آلیت نیز در از بین رفتن قارچ فیتوفترا موثر هستند.

بیماری شانکر فوموپسیسی درختان انجیر

عامل ایجاد بیماری شانکر فوموپسیسی گونه ای قارچ با نام علمی Phomopsis cinerascens است. سالهای اولیه تشخیص بیماری بسیار مشکل است ولی با گذشت زمان و پیشرفت آلودگی زخم های کوچکی و لکه های کم رنگی بر روی شاخه های درخت ظاهر می شود. قارچ عامل بیماری با حمله به شاخه ها و تنه درخت انجیر باعث ایجاد زخم روی درخت می شود. با گذشت زمان زخم‌ها بزرگ‌تر شده و آوندهای تنه و شاخه درخت کاملا نمایان می‌شوند. بیماری فوموپسیسی باعث اختلال در انتقال آب و مواد غذایی ما بین ریشه و اندام هوایی شده و شاخه‌های آلوده ابتدا دچار سر خشکیدگی شده و سپس کاملاً خشک می‌شوند.

راههای کنترل بیماری

اکثر بیماریهای قارچی درخت انجیر بوسیله وسایل آلوده انتقال پیدا می کند بنابراین ضد عفونی قیچی ، اره و چاقوی باغبانی می تواند راهی بسیار موثر در جلوگیری از گسترش این بیماری های درخت انجیر باشد برای مبارزه با بیماری شانکر فوموپوسیسی نیز می توان از سموم مسی ، تیوفانات متیل و کاربندازیم استفاده کرد.

نماتد مولد غده و ریشه

نماتد مولد غده دارای میزبانان زیادی از درختان میوه مانند انجیر ، مو ، توت ، انار و …. و درختان جنگلی و غیر مثمره مانند زبان گنجشک و گیاهان زینتی مانند فیکوس ، یاس ، داوودی و …. می باشد. بر اثر حمله این نماتد به ریشه برجستگی های ریز و درشتی تا قطر حدود ۲ سانتی متر بر روی ریشه ها ظاهر می شود و گیاهان مبتلا زرد و رشدشان متوقف می گردد.

نماتد ماده ، گلابی شکل و حداکثر به طول ۱/۳ متر و نماند نر کروی شکل و طول آن تا ۱/۵ میلی متر نیز می رسد. هر ماده ۶۰۰ – ۳۰۰ عدد تخم می گذارد. در شرایط مناسب از هر تخم یک لارو سن اول به وجود می آید.

لارو بعد از اولین پوست اندازی در داخل خاک شروع به حرکت کرده و خود را به یک ریشه حساس می رساند و وارد آن می شود. لارو نماتد ضمن تحریک سلولهای ریشه با مکیدن شیره گیاهی باعث خسارت می شود.

مبارزه با بیماری نماتد ریشه

برای مبارزه با این نماتد در سطح های کوچک قبل از کاشت گیاه می توان زمین را با رها کردن گاز متیل بروماید به نسبت ۵۰ گرم در متر مربع در زیر پلاستیک ضدعفونی کرد.

بیماری قارچی سفیدک سطحی درخت انجیر

سفیدک سطحی یکی از انواع بیماری های درخت انجیر است. این نوع بیماری در اثر گونه ای قارچ ایجاد می‌شود. بیماری از یک محل آغاز شده و به مرور زمان به قسمت های دیگر سرایت کرده و گسترش می‌یابد. شکل ظاهری برگ در بیماری سفیدک سطحی ، سفید رنگ شده و حالتی مشابه پاشیده شدن آرد بر روی برگ به وجود می‌آید. برای مبارزه با این بیماری می توان از انواع قارچ کش های رایج در بازار استفاده کرد.

بیماری قارچی سیاهک درخت انجیر

پوسیدگی میوه انجیر به نام بیماری سیاهک انجیر نیز شناخته می شود. پوسیدگی میوه انجیر یکی دیگر از بیماری های قارچی درخت انجیر است. عامل به وجود آورنده این بیماری قارچ آسپرژیلوس ” Aspergillus ” است. قارچ آسپرژیلوس باعث پوسیدگی میوه انجیر می شود. این قارچ قسمت هایی از انجیر (معمولاً نزدیک دهانه) یا کل قسمت داخلی انجیر را می تواند آلوده و به توده ای از پودر سیاه تبدیل کند.

پوسیدگی معمولاً از انتهای چشم انجیرها وقتی هنوز سبز هستند شروع می شود. در مراحل بعدی هنگامی که میوه رسیده است قارچ ، اسپور سیاه فراوانی تولید می کند که توسط مگس سرکه و دیگر آفات انجیر به میوه سالم منتقل می شوند.

مبارزه با بیماری سیاهک درخت انجیر

• آبیاری منظم و تقویت درخت انجیر با انواع کودها
• استفاده از ارقام مقاوم
• کنترل و مبارزه با حشرات و آفات درخت انجیر
• جمع آوری و سوزاندن میوه های آلوده

بیماری لکه برگی یا سرکوسپوریایی درخت انجیر

یکی از بیماری های برگ درخت انجیر بیماری لکه برگی یا لکه سرکوسپوریایی است. این بیماری یک بیماری شایع مرکبات است اما بسیاری از محصولات دیگر را نیز درگیر می کند. این بیماری در اوایل بهار شروع به فعالیت کرده و نشانه های آن لکه های سبز زیتونی زاویه دار روی سطح برگ است. با بزرگ شدن لکه ها مرکزش برنزه و حاشیه آن قهوه ای تیره می شوند.

لکه های برگ تا 8 میلی متر عرض دارند و ممکن است با هم ادغام شوند. بیماری لکه برگی انجیر یک بیماری های قارچی درخت انجیر است و با باران های تابستانی یا به وسیله باد قارچ به سرعت گسترش می یابد و شاخ و برگ را آلوده می کند. در اثر این بیماری میزان کلروفیل برگ کاهش یافته و عملیات فتوسنتز درخت با اشکال مواجه می شود.

در بعض مواقع قارچ به دمبرگ و میوه نیز سرایت می کند که می تواند باعث ریزش برگ و میوه شود. برای مبارزه با این بیماری می توان از انواع قارچ کش ها مانند بردوفیکس ، کاربندازیم ، اکسی کلرو مس و کاپتان استفاده کرد. جمع آوری و سوزاندن برگها نیز می تواند از عملیات های بهداشتی مبارزه با قارچ سرکوسپوریایی درخت انجیر باشد.

معمولاً اولین نشانه های بیماری بلایت انجیر در تاج درخت و در شاخه های جوان مشاهده می شود. در این حالت شاخه ها با رشد مخملی به رنگ سفید کثیف یا صورتی کمرنگ در می آیند. در ادامه زخم های روی شاخه های آسیب دیده به وجود می آید.

در اثر این بیماری برگ درختان رنگ پریده ، پژمرده و خشک شده و از بین می روند. این بیماری در تابستان های گرم و مرطوب بیشتر دیده می شود. علت بیماری بلایت انجیر نوعی قارچ است.

مبارزه با بیماری بلایت درخت انجیر

این قارچ درخت انجیر معمولا بر روی شاخه های خشک شده زمستان گذرانی می کند و می توانند توسط وزش باد به شاخه ها و درختان دیگر منتقل شوند. بنابراین حذف شاخه های آلوده و جمع آوری آنها از سطح باغ و سوزاندنشان یکی از راههای موثر در مبارزه با این بیماری است. برشهای خود را 8 تا 10 سانتی متر پایین تر از قسمت آلوده شده بزنید و اگر امکان آن است کل شاخه را ببرید.

یکی دیگر از راههای کنترل بیماری بلایت انجیر هرس مناسب درختان است. معمولا بیماری های درخت انجیر از جمله بیماری قارچی در روی درختان هرس نشده بهتر رشد می کنند. بعد از انجام هر هرس وسایل خود را با یک ماده ضدعفونی کننده یا محلول 9 قسمت آب و یک قسمت سفید کننده ضد عفونی کنید.

کفک خاکستری انجیر

یکی دیگر از بیماری های قارچی درخت انجیر بیماری کفک خاکستری است. درخت انجیر وقتی مبتلا به این قارچ می شود شاخه هایش خشک می شود و میوه های آن مومی شده و بر روی درخت می ماند.

دمای بالای محیط همراه با رطوبت بالا برای رشد این قارچ بسیار مساعد است و باعث تسریع در رشد قارچ و گسترش آن می شود. بیماری بوسیله قسمت های پوسیده و یا میوه های مومی شده که بر روی درخت مانده باشد به سایر نقاط گسترش می یابد.

مبارزه با بیماری قارچی کفک خاکستری انجیر

هرس به موقع درختان و قطع شاخه های مریض و درهم ، سمپاشی محل آلوده با استفاده از قارچکش های رایج در بازار ، از بین بردن بقایای میوه های مانده بر روی درخت و سوزاندن آنها و مبارزه با حشرات و آفات که عامل اصلی انتقال بیماری هستند از راههای اصلی مبارزه با این بیماری است.