آفات و بیماری های درخت پسته و روشهای مبارزه با آنها

شناخت آفات و بیماریها و تعیین روش کارامد مبارزه با آنها همواره یکی از دغدغه های کشاورزان و باغداران بوده است. کاهش میزان آفات و از بین بردن بیماریها باعث افزایش سلامت و در نتیجه رشد بهتر درخت و افزایش کمی و کیفی محصول می شود. در این نوشتار ابتدا با مهمترین آفات درخت پسته و روشهای مبارزه با آنها آشنا می شویم سپس بیماریهای مهم درخت پسته و روش های مختلف پیشگیری و درمان آنها را بررسی می کنیم.

آفات مهم درختان پسته

امروزه روش های نوین مبارزه با آفات با نگرش وسیع تری انجام می گیرد و به جای کنترل یک آفت ، کنترل کلیه آفات مد نظر قرار می گیرد و همچنین بجای استفاده از یک روش از روش های مختلف مبارزه استفاده می شود. برای مثال می توان به روش مبارزه تلفیقی ( IPM ) اشاره کرد که در آن از روش های بیولوژیکی و زراعی برای مبارزه با آفات کمک گرفته می شود و از مبارزه شیمیایی به عنوان آخرین روش مبارزه استفاده می شود.

آفت پسیل معمولی پسته ( شیره خشک )

پسیل معمولی پسته از گروه آفات درجه یک پسته می باشد که در تمام مناطق پسته کاری کشور گسترش دارد. باغداران به آن شیره خشک می گویند، زیرا عسلک دفع شده از انتهای بدن پوره ها ( نوزاد ) در مقابل هوا خشک شده تبدیل به دانه های مدور شکری مانند می شود که روی برگهای زیرین و زیر درختان می ریزد و گاهاً شیره نباتی به صورت فتیله از انتهای بدن پوره ها خارج می شود.

حشرات کامل پسیل معمولاً در اواخر اسفند با گرم شدن هوا از پناهگاه های زمستانگذران خارج شده و بلافاصله پس از متورم شدن و باز شدن جوانه های پسته شروع به فعالیت ، تغذیه و تخم گذاری می نماید. پوره های پسیل با فرو بردن خرطوم در سطح برگ ها از شیره ی گیاهی تغذیه می کنند و به این طریق به درختان پسته خسارت وارد می کنند.

آلودگی ارقام مختلف پسته به پسیل متفاوت است به طوری که این آفت کمترین زاد و ولد را روی ارقام بادامی زرند و سرخس دارد و سرعت رشد پوره ها روی این ارقام کندتر و میزان مرگ و میر آنها نیز بالا است. ارقام اکبری ، کله قوچی ، احمد آقایی و سفید پسته نوق ، ممتاز و اوحدی حساستر از ارقام بادامی زرند و سرخس نسبت به آفت پسیل می باشند.

پوره ها بیشترین خسارت را به درختان پسته وارد می کنند آنها از شیره گیاهی تغذیه می کنند. میزان خسارت آفت در اوایل بهار و اواخر تابستان كمتر و در اوایل تابستان و زمان مغز گرفتن میوه ها بیشتر است. تراكم شدید جمعیت حشره همزمان با شروع مغز بستن پسته و یا پس از آن، موجب اختلال در روند پر شدن مغز می گردد. در صورت خسارت شدید آفت علاوه بر خسارت به كیفیت و كمیت محصول، برگها و حتی جوانه های گل و برگ سال آینده نیز به تدریج ریزش می كنند.

نحوه مبارزه با آفت پسیل پسته

در مبارزه با آفت پسیل پسته بکارگیری چند روش مبارزه از جمله مبارزه بیولوژیک ، کارتهای زرد ، مبارزه شیمیایی و استفاده از عملیات زراعی موثر می باشد.

مبارزه بیولوژیک

چند سالی است که در مبارزه با آفات درخت پسته از روش بیولوژیکی به عنوان روش کمکی استفاده می شود. پسیل پسته دارای دشمنان طبیعی متعددی مانند زنبور پسیلافاگوس ، بالتوری ، سن های شكاری ، كنه های شكاری و انواع كفشدوزک ها است كه در بعضی شرایط می توانند جمعیت آن را در طبیعت تا حدودی كنترل نمایند.

کنترل زراعی آفات پسیل پسته

شخم زمستانه ، کوددهی ، اصلاح بافت خاک ، آبیاری و تغذیه مناسب ، رعایت فاصله کشت و تراکم ، هرس و مبارزه با علف های هرز و استفاده از کارتهای زرد از جمله روش های مبارزه با آفت پسیل پسته است. در هر هکتار باغ پسته 100 تا 400 عدد کارت زرد به کار می رود که بایستی جهت شکار حشره کامل قبل از تخم ریزی نصب گردند.

محل نصب کارت های زرد در سمت بیرونی تاج درخت و به ارتفاع نصف تاج در جهت های مختلف است. دو نوبت کارت گذاری در سال کافی است ، یکی در دهه دوم فروردین که در این نوبت زنجره پسته را نیز کنترل می کند و دیگری در نیمه دوم تیر ماه است.

مبارزه شیمیایی

جهت مبارزه شیمیایی با پسیل پسته اغلب حشره كش های زیر در مرحله پوره گی و در سنین مختلف آفت توصیه می گردد.

• كنسالت 5/ 0 لیتر در هزار
• آكتارا 300 گرم در هزار
• انویدور 300 سی سی در هزار
• كالیپسو 300 سی سی در هزار ( فقط یك نوبت و در اواخر فصل تابستان توصیه می گردد )
• موسپیلان ( استامی پراید ) 250 تا 350 گرم در هزار
• دارتون ( زولون+ تفلوبنزورون ) 2/5 لیتر در هزار
• مونتو 0/5 تا 0/6 لیتر در هزار
• كونفیدور 400 سی سی در هزار
• مایع شوینده 2 تا 3/5 در هزار ( در بعضی شرایط )

پروانه چوبخوار پسته ( کرمانیا ) kermania pistaciella

از آفات درجه یک پسته محسوب می شود و در اکثر مناطق پسته کاری کشور گسترش دارد. حشره کامل ، پروانه سیاه براق به طول 4 میلی متر و عرض با بال های باز 10 تا 12 میلیمتر ، روی هر یک از بال ها دو لکه زرد دیده می شود و رنگ بال های عقبی زرد روشن می باشد. این آفت فقط به درختان پسته حمله کرده و طرز خسارت آن به دو طریق است :

بعضی از لاروهای پروانه از مغز محور خوشه تغذیه نموده و باعث از بین رفتن حدود 5 تا 8 درصد میوه های خوشه می گردند گاهی نیز تمام خوشه خشکیده می شود. عده ای دیگر از لاروها وارد شاخه شده و از مغز چوب تغذیه می کنند و بدین وسیله دالان هایی را در داخل چوب به وجود می آورند. شاخه های مورد حمله رشدشان کم و در نتیجه از مقدار کل محصول سال بعد کاسته می شود.

راههای مبارزه با پروانه چوبخوار پسته

بهترین راه هرس شاخه های آلوده به آفت است زیرا زمستان گذرانی آفت پروانه چوبخوار پسته به صورت لارو درون شاخه های یکساله و چند ساله است. هرس دقیق همراه با شناخت شاخه های آلوده که از حد معمول لاغرتر و تمایل آنها به سمت زمین و جوانه هایی که استحکامی روی شاخه آلوده ندارند مشخص می شود. نکته قابل تأکید سوزاندن شاخه های هرس شده تا اوایل اسفند ماه است.

زمان کنترل این آفت اواخر اسفند هنگامی که اکثریت لارو ها از سرشاخه ها خارج شده و تبدیل به شفیره شده اند می باشد. مبارزه بر علیه این آفت می تواند به صورت غیر شیمیایی و با استفاده از تله های فورمون جنسی باشد.

یکی از دیگر راههای مبارزه با آفات پسته به ویژه آفت چوبخوار پسته رعایت فواصل درختان است زیرا حشره خیلی از نظر پرواز فعال نبوده ، بنابراین خسارت بیشتر در باغات با تراکم زیاد دیده می شود.

کنترل زراعی

عملیات زراعی مثل شخم زدن ، کوددهی ، آبیاری منظم و به میزان کافی، تنظیم فواصل کشت و غیره باعث تقویت درخت و افزایش تحمل آن به آفت می گردد. مصرف کودهای دامی بویژه کود مرغی و یا کودهای ازته به منظور جبران ضعف های خاک سبک ، عاملی جهت افزایش آلودگی است.

مبارزه شیمیایی با آفات چوبخوار پسته

عامل مهم در مبارزه شیمیایی زمان آن است که در مناطق مختلف متفاوت و در هر سال نیز یکسان نیست. زیرا حشرات خونسرد هستند و فعالیت آنها وابسته به دما می باشد. برای مبارزه با آفت از سموم زیر استفاده می شود :

1. لاروین1/5 کیلوگرم در 1000 لیتر آب
2. مچ 1/5 در 1000 لیتر آب
3. لوفوکس 1/5 در 1000 لیتر آب

اگر آلودگی بالا بود قبل از سمپاشی بهاره ، سم پاشی زمستانه هم می توان انجام داد. در زمانی که شفیره ها مثل قایق کوچک بر عکس روی شاخه ها هستند می توان از روغن ولک 2 درصد و حشره کش اتیون و یا دیازینون با غلظت 2 در 1000 بر علیه شفیره استفاده نمود.

آفت سوسک سرشاخه خوار  از آفات مهم پسته ( Hylesinus vestitus )

یکی دیگر از آفات درختان پسته سوسک سر شاخه خوار است. سوسک سر شاخه خوار در مرحله بلوغ به درختان پسته خسارت وارد می آورد و با حمله و تغذیه از جوانه های درختان موجب خشک شدن سر شاخه ها و عقیم ماندن درخت از نظر محصول می گردد.

حشره بالغ ، سوسک کوچکی است به فرم بیضی بطول 2/5 تا 3/5 میلی متر و رنگ خرمایی ، ولی رنگ سر و پشت سینه اول و زیر شکم و لکه های بالپوش ها قهوه ای تیره می باشد. رنگ لارو سفید شیری و بدون دست و پا می باشد. با بررسی هایی که انجام گرفته است مشخص گردید که تقریبا 80 درصد از حشرات بالغ در طول دوره زندگی تنها از یک جوانه تغذیه می کنند.

نکات زیر در رابطه با زندگی سوسک سرشاخه خوار پسته از اهمیت برخوردارند :

• بهترین میزبان این آفت پسته جهت تخم ریزی و ادامه نسل ، چوب پسته تازه هرس شده است.
• هر سوسک در طول زندگی خود غالبا از یک جوانه درخت تغذیه می نماید.
• عمده خسارت حشره در طول فصل های بهار و تابستان بوده و آن هم مربوط به تغذیه حشرات بالغ از جوانه های پسته است.
• پس از مرحله فوق، حشرات بالغ از اوایل پاییز به بعد به منظور ادامه نسل از داخل دالان ها خارج شده و جهت تخم ریزی به چوب های پسته تازه هرس شده و درختان خشک شده در همان سال هجوم می آورند. این عمل تا اواخر زمستان و گاهی تا فروردین ماه سال بعد ادامه پیدا می کند. اوج خروج حشرات بالغ برای تخم ریزی معمولا در ماه های آخر پاییز و در طول زمستان است.

حشرات کامل برای تغذیه به جوانه هایی که در محل اتصال دمبرگ به شاخه قرار گرفته اند حمله نموده، آنها را سوراخ کرده و دالان کوتاهی در وسط چوب ایجاد می کنند. در نتیجه این جوانه ها که باید سال بعد به شاخه و میوه تبدیل شوند از بین می روند. لارو این سوسک زیر پوست شاخه های خشک شده درختان پسته زندگی می کنند و همراه با تغذیه خود دالان هایی ایجاد می نمایند.

مبارزه شیمیایی

همزمان با استقرار حشره کامل روی جوانه ها در نیمه اول اردیبهشت ماه باید جهت کنترل آفت اقدام کرد. برای این منظور می توان از سموم زیر استفاده کرد :

1. فنیتون ( لباسید) 1/5 لیتر در هزار
2. فنیتروتیون ( سومیتیون ) 1/5 لیتر در هزار

مبارزه تلفیقی با آفات درخت پسته

انجام مبارزه تلفیقی در جهت کنترل آفات درخت پسته موثر است. مبارزه تلفیقی شامل اقدامات فیزیکی از قبیل هرس به موقع ، تمیز نگه داشتن باغ ، آبیاری منظم و تغذیه مناسب می باشد. در این ارتباط تله گذاری به سرشاخه های نیمه خشک پسته از اوایل مهر تا اواخر زمستان به طور منظم و به فاصله 15 تا 20 روز و سوزاندن سرشاخه های تله به منظور از بین بردن تخم و لاروهای این آفت موثر می باشد.

بریدن تمام اندام های هوایی درختان پسته که به نوعی صدمه دیده اند و یا در حال خشک شدن هستند و جمع آوری و سوزاندن آنها ضرورت دارد. کلیه شاخه ها و سرشاخه های پسته هرس شده که در سطح باغ و یا در خارج باغ رها شده باشند و یا در محل هایی در نزدیکی باغ های پسته نگهداری می گردند لازم است سوزانده شوند و یا قبل از شروع بهار از مناطق پسته کاری خارج شوند.

سن ها یک دیگر از آفات پسته  ( Pistacia Bugs )

سن ها از آفات مهم پسته محسوب می شوند. حشره بالغ سن دارای رنگ سبز روشن است میزبان اصلی سن بوته های وحشی مانند اسپند ، درمنه ، شور ، قیچ و …. است که در صورت خشک شدن و از بین رفتن میزبان اصلی سن ها به سمت باغات پسته حمله می کنند.

سن ها طی دو مرحله به درختان آسیب وارد می کنند : الف – از مرحله تشکیل میوه تا سخت شدن پوست استخوانی ب – از مرحله سخت شدن پوست استخوانی تا مغزبندی میوه ها

نحوه مبارزه با سن های پسته

1 – حمایت از دشمنان طبیعی بویژه زنبورهای انگل تخم سن ها با کاهش دفعات سمپاشی
2 – اجتناب از کندن و از بین بردن میزبان های وحشی سن ها بویژه گیاه اسپند در مناطق کوهستانی و دشت های اطراف باغات پسته

آفت زنجره پسته ( شیره تر ) Idiocerus Stali

این آفت به نام شیره تر شناخته شده و در مناطق پسته خیز وجود دارد ولی از آفات مهم مناطق پسته خیز محسوب نمی شود. تغذیه نوزادان زنجره ( پوره ها ) از میوه ها باعث سیاه شدن و ریزش آنها می گردد. علاوه بر آن مدفوع آفت همراه با ترشحات گیاه ناشی از نیش پوره ها به صورت مایعی چسبناک دیده می شود.

مبارزه با آفت زنجره پسته

1. تقویت درختان
2. آبیاری منظم
3. استفاده از روش های هرس مناسب
4. رعایت فواصل کاشت درختان
5. یخ آب زمستانه
6. تله های چسبناک زرد رنگ در اوایل فروردین
7. سمپاشی با سموم دارتون، زولون و اندوسولفان با غلظت 2 در 1000

بطور کلی مبارزه اختصاصی علیه آفات کم اهمیت پسته توصیه نمی شود مانند زنجره پسته ، ولی در صورتی که در بعضی از موارد آفت طغیانی باشد باید سمپاشی زمانی انجام شود که زنجره ها موفق به تخمریزی نشوند. برای این منظور سمپاشی باید هنگام ظهور جوانه های برگ و گل صورت گیرد. این زمان تقریباً ۱۵ تا ۲۰ روز قبل از بازشدن جوانه های برگ و ظهور گلها است.

آفت سوسک طوقه خوار پسته یکی دیگر از آفات پسته

لارو این آفت با تغذیه از لایه زاینده و بافت پوست ریشه ها سبب آسیب به درختان پسته می شود. این آفت کمتر به لایه مرکزی ریشه حمله کرده و فقط یک لایه نازک از سطح ریشه را از بین می برد.

در محل های که لاروها تغذیه می کنند لایه ای به رنگ آجری که باقی مانده بافت گیاه و ترشحات ریشه است به خوبی دیده می شود. با حمله لاروها به ریشه جریان شیره گیاهی در درخت قطع شده و در نتیجه رشد شاخه ها متوقف شده و میزان محصول نیز کاهش می یابد. جهت مبارزه با این آفت آبیاری منظم باغات و کوددهی مناسب درختان باید مد نظر گرفته شود.

آفت پوستخوار پسته از دیگر آفات پسته

لاروها این آفت با تغذیه از اندامهای زیر پوست درخت سبب آسیب به تنه درختان می شوند. آفت پوستخوار پسته زمستان را به صورت لارو در حد فاصل پوست و چوب درخت در دالان‌های موسوم به دالان لاروی به سر می برد. دالان های لاروی عمود بر دالان دیگری به نام دالان مادری هستند. دالان مادری غالباً 4 تا 5 شاخه است که همگی از یک محفظه مشترک که به اتاقک جفت گیری معروف است منشاء می گیرند.

در انتهای دالان‌های لاروی اتاقک شفیرگی وجود دارد که در درون این اتاق ها لاروها مرحله شفیرگی را سپری می کنند. حشرات کامل پس از پایان دوران شفیرگی پوست اتاق ها را سوراخ کرده و خارج می‌گردند. تغذیه مناسب درخت و آبیاری کافی درخت باعث کاهش خسارت آفت می شود.

پروانه برگخوار پسته ( رائو ) Ocneria Terebinthina

یکی دیگر از آفات درختان پسته پروانه برگخوار است که با تغذیه از برگ درختان پسته باعث آسیب به درخت می شود. این آفت زمستان را به صورت شفیره در پناهگاهها سپری می کند. لاروهای سن 1 و 3 با تغذیه از پارانشیم برگ آن را به شکل توری درمی‌آورند.

مبارزه با آفت برگخوار پسته

زمان مبارزه با این آفت هنگامی است که روی برگهای درختان حداقل یک لارو دیده شود.

• استفاده از باکتری Baoilius thuringiensis kurstaki به نسبت 1/5 تا 3 در هزار
• مبارزه شیمیایی با سموم زولون به نسبت 2 تا 2/5 در هزار یا دیازینون به نسبت 1 تا 1/5 در هزار

پروانه میوه خوار پسته از آفات محصول پسته

پروانه میوه خوار از جمله آفا خسارتزای درخت پسته می باشد. این آفت درختان پسته با حمله به میوه های تازه قبل از سخت شدن پوست استخوانی آنها باعث سیاه شدن و در نهایت ریزش میوه ها می شود. این شرایط را اصطلاحا داغوی پسته می نامند. با تغذیه لاروها از مغز و قسمت داخلی پوست پسته فضولاتی در درون و بر روی پوست پسته باقی می ماند که باعث کاهش مرغوبیت پسته می شود. هم‎چنین سوراخ ایجاد شده توسط لاروها می‌تواند راه نفوذی برای قارچ‌های مولد آفلاتوکسین باشد.

مبارزه با آفت

الف – استفاده از حشره ‌کش‌های تیودیکارب ( لاروین ) ، آمیتراز ( مایتاک ) یا متاسیستوکس به نسبت 1/5 در هزار همزمان با ریزش حدود دو سوم گل‎ها در اواخر فروردین ماه یا اوایل اردیبهشت ماه

ب – استفاده از فرومون جنسی : می‌توان 2 تا 3 عدد حشره ماده را در داخل یک محفظه شیشه‌ای یا پلاستیکی که دو سر آن سوراخ بوده و با پارچه توری پوشانده شده است قرار دارد. سپس ظرف حاوی پروانه‌های ماده را در ارتفاع 5 تا 10 سانتی‎متری یک سینی محتوی آب و چند قطره روغن ولک آویزان نمود. پروانه‌های نر در این روش به بوی مترشحه از پروانه‌های ماده جلب شده و در داخل سینی محتوی آب افتاده و از بین می‌روند.

ج – بستن نوار مقوائی دور تنه درخت به منظور کاهش جمعیت آفت موثر است.

سوسک شاخک بلند قرمز از آفات خطرناک پسته

حشره ای به رنگ قرمز مایل به نارنجی با لکه‏ های تیره بر روی بالپوش می ‏باشد. بر روی بالپوش یک جفت لکه سیاه گرد وجود دارد. شاخک های این حشره بلند است. لارو این آفت دارای رنگ زرد مایل به نارنجی و دارای حلقه های برجسته در طول بدن است. لارو با تغذیه از بافت شاخه موجب خشکیدگی شاخه می‏ شود.

روش های مبارزه با آفات سوسک شاخک بلند

1. کوددهی و استفاده از روشهای آبیاری مناسب
2. از بین بردن علف های هرز و هرس شاخه های آلوده و حذف پاجوش ها و تنه جوشها و سوزانيدن آن ها
3. سمپاشی با دیازینون به نسبت 1/5 در هزار و اندوسولفان به نسبت 2/5 در هزار همراه با روغن ولک
4. سمپاشی با آدميرال به نسبت 0/75در هزار بعلاوه روغن ولك 5 در هزار

آفت شپشک پسته

این آفت کاملا روی برگها و خوشه ها قابل مشاهده است و درخت مورد حمله محصول آن اغلب پوک و نیم مغز می شود. برای مبارزه با شپشک استفاده از سم اتیون با نسبت 2/5 – 2 در هزار بسیار مناسب است.

بیماریهای مهم درختان پسته و مبارزه با آنها

بیماریهای مهم درخت پسته عبارتند از : بیماری سرخشکیدگی، بیماری آفلاتوکسین، بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه ( گموز )، بیماری آلترناریا و بیماری نماتد درخت پسته

بیماری سرخشکیدگی درختان پسته

بیماری یا عارضه سرخشکیدگی یکی از بیماری های مهم در مناطق پسته کاری بخصوص در واریته های کله قوچی و فندقی است. عارضه به تدریج موجب ایجاد شانکر و نکروز یا سیاه شدگی در تنه و شاخه های اصلی و فرعی می شود. این عارضه بیشتر در شرایطی ایجاد می گردد که درختان در وضعیت مناسب تغذیه ای و آبیاری نبوده و در نتیجه شاخ و برگ انبوه و مناسبی ندارند.

در این صورت پوست شاخه ها در معرض مستقیم نور آفتاب و در نتیجه آفتاب سوختگی قرار می گیرند که در این شرایط پوست درخت قرمز شده و در نهایت با حمله قارچ ها به رنگ سیاه در می آیند. پیشرفت عارضه ، گاهی همراه با ایجاد صمغ بر روی شاخه و تنه می ‎باشد. زمانی که آلودگی تمام شاخه را فرا گیرد قسمت های انتهایی شاخه شامل برگ ها ، جوانه‌ها و خوشه ها پژمرده شده و خشک می شوند.

روش های مبارزه

• هرس شاخه های آلوده به میزان 10 الی 15 سانتی متر از زیر قسمت سیاه شده و سوزاندن آن ها
• از بین بردن درختهای آلوده به بیماری
• آبیاری مناسب و تقویت درختان
• پوشاندن سرشاخه های هرس شده با موادی مانند چسب باغبانی
• ضدعفونی کردن وسایل هرس با محلول های قارچ کش مانند بردو یا آب واکتس 10%
• محلول پاشی درختان با محلول 2 تا 3 در هزار اکسی کلرور مس بعد از هرس یا برداشت محصول
• استفاده از ارقام مقاوم به عنوان پایه ( بادامی ریز زرندی )

مبارزه شیمیایی

یکی از راهکارهای مهم جلوگیری و تا حد زیادی درمان این بیماری درختان پسته ، استفاده از قارچ کش ها است. قارچ کش های مسی در این بین بازدهی خوبی از خود نشان داده اند. اکسی کلرورمس چند سالی هست که در باغات پسته بعد از هرس شاخه های آسیب دیده با غلظت 1/5 در هزار محلولپاشی می گردد.

ترکیب دیگر مسی ترکیب بردو است. ترکیب بردو یکی از بهترین قارچ کش ها و باکتری کش های مسی با اثر حفاظتی است. بردو یکی از سالم ترین سموم معدنی جهت مبارزه با قارچهای ناشی از فعالیت آفات و بیماری های درخت پسته می باشد. ترکیب بردو به دلیل دارا بودن خاصیت چسبندگی بالا، مقاومت بیشتری نسبت به باران شویی دارد. ترکیب بردو برای زنبور عسل بی خطر بوده و دافع حلزون و حشراتی مانند زنجرک و موریانه می باشد.

قارچ های تولیده کننده آفلاتوکسین

سم آفلاتوکسین از متابولیت های ثانویه قارچهای گروه آسپرژولیس ( Aspergillus ) حاصل می شود. اسپور این گروه قارچ ها در فضای باغات، ترمینال ها و انبارها پراکنده اند و با ایجاد کپک زدگی باعث فساد میوه های پسته می شوند. سم آفلاتوکسین از آفات مهم پسته خشک محسوب می شود.

توصیه های فنی و کاربردی برای کاهش آفلاتوکسین در مراحل کاشت و داشت پسته

• انجام هرس با فرم مناسب و تربیت درختان پابلند ، تک تنه و با تاج باز
• هرس و قطع شاخه های در تماس با خاک و یا نزدیک به زمین
• تغذیه مناسب درختان پسته نقش مهمی در تولید محصول سالم و بدون ترک خوردگی در پوست سبز دارد.
• بقایای گیاهی سطح باغ به زمستان گذرانی قارچ کمک می کنند پس یا باید آنها را در بیرون باغ و یا در خود باغ در زیر خاک دفن کرد.
• مبارزه صحیح و به موقع با آفاتی مانند پروانه میوه خوار پسته ، شب پره خرنوب و …. که ناقل قارچ هستند.
• برداشت به موقع محصول و جلوگیری از تاخیر در برداشت و ترک خوردگی پوست سبز که باعث شیوع آلودگی می شود.
• پسته های ریز ، بد شکل و لکه دار معمولا دارای آلودگی بیشتری هستند بنابراین لازم است آنها را از پسته های سالم و مرغوب جدا نمود.
• استفاده از خشک کن های دارای تجهیزات کنترل دما و محاسبه زمان لازم جهت خشک کردن پسته.
• طبق اصول انبارداری، قبل از وارد کردن محموله های جدید به انبار باید محصول سال قبل را از انبار خارج و انبار را کاملا تمیز و با روشهای سالم و مجاز ضدعفونی کرد.
• دما و رطوبت انبار باید پایین باشد و با دماسنج های خودکار کنترل شوند.
• در صورت ضرورت مبارزه با آفات انباری، سموم تدخینی با رعایت اصول فنی بکار گرفته شود و لازم است تهویه انبار بطور کامل صورت گیرد.

بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه ( گموز پسته )

از دیگر بیماری های رایج درختان پسته بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه موسوم به گموز پسته است. عامل این بیماری چند گونه قارچ می باشد که قادر هستند هر ساله تعداد زیادی از درختان پسته بارور و غیر بارور را از بین ببرد. انتقال این قارچ در خاک و با جابجایی نهال ، خاک و آب آبیاری صورت می گیرد. شرایط بهینه برای این قارچ ، محیط با رطوبت بالا می باشد و در این شرایط تکثیر آن به سرعت انجام شده و به راحتی قابل انتقال است.

کنترل بیماری گموز پسته

بهترین روش مبارزه با بیماری های درختان پسته به خصوص بیماری گموز اقدامات پیش گیرانه است. بدین منظور از تماس مستقیم آب با طوقه بایستی اجتناب شود. در شرایط آب و خاک غیر شور بهتر است در اطراف طوقه درخت تشتکی ایجاد شود تا آب به طوقه درخت نرسد و در شرایط آب و خاک شور بهتر است دور طوقه درخت را از خاک عاری کرده و با ماسه درشت بادامی پر کنید.

برای جلوگیری از شیوع بیماری نباید از زه آب باغات آلوده استفاده کرد. در باغات آلوده دوره آبدهی ( فواصل آبیاری ) را طولانی تر کنید. برای معالجه در مراحل اولیه بیماری می توان اطراف طوقه را توسط مخلوط بردو ، فوزتیل آلومینیم و یا سایر قارچ کش های موثر تیمار کرد.

بیماری آلترناریا Alternaria Blight

آلترناریا یک بیماری قارچی درخت پسته است که باعث ایجاد ضایعات سیاه روی برگ ها یا مغزهای نارس درخت می شود. هجوم شدید این بیماری به درخت می تواند باعث از بین رفتن زود هنگام برگ ها می شود که نشانه آن است.

کنترل این بیماری می تواند سخت باشد. استفاده از قارچ کش ها می تواند یک راه برای مبارزه با بیماری آلترناریا درخت پسته باشد. استفاده از روش های آبیاری مناسب باعث کاهش رطوبت زمین در اطراف درخت می شود. علف های هرز و بقایای اطراف درخت را نگه دارید و شاخه های مرده یا در حال مرگ را هرس کنید تا احتمال شیوع آفات قارچی درخت پسته کاهش یابد.

نماتد درختان پسته

از عوامل پاتوژنی عمومی در باغات پسته عامل نماتد است که بسیاری از باغات را خصوصا در خاک های با بافت شنی و سبک به خود درگیر کرده است. ضعف و زردی عمومی درختان از شاخص ترین علامت های این عامل پاتوژنی است که با ایجاد گره در روی ریشه ایجاد خسارت می کند. در مورد بیماری نماتد پسته ، مدیریت عامل بیماری زا حائز اهمیت است. کاربرد عوامل زنده مانند عامل باکتری باسیلوس سابتیلیس توانسته کنترل مناسبی در مورد نماتدها در درختان پسته ایجاد کند.

علائم خسارت نماتد مولد غده در ریشه پسته

1 – توقف رشد درختان
2 – ضعف و بی حالی کلی درخت
3 – زردی حاشیه برگ
4 – قاشقی شدن و ریزش برگ های سر شاخه های درخت
5 – خشک و بی برگ شدن سرشاخه های درخت
6 – گره گره و غده ای شدن ریشه درخت همراه با پوسیدگی ریشه
7 – دیر سبز شدن درخت در اوایل فصل نسبت به سایر درختان

راههای مبارزه با نماتد

1 – استفاده از ارقام مقاوم به آفات و بیماری های پسته

2 – افزایش عمق ریشه در خاک : منطقه فعالیت نماتد عمق 10 تا 40 سانتی متری سطح زمین است اگر ریشه به اعماق زمین نفوذ کند از حمله نماتد در امان می یابد.

3 – تقویت درخت با استفاده از کود بخصوص کودهای پتاسه

4 – سمپاشی ریشه های خسارت دیده با استفاده از سموم نماتدکش مانند راگبی به نسبت 30 تا 50 گرم در دو نوبت شهریورماه و اسفند ماه

5 – هرس کردن درختان و حفظ تعادل ریشه و شاخه و برگ درخت

6 – اضافه کردن خاک رس به خاک های شنی و آلوده به نماتد

7 – ضد عفونی کردن خاک با استفاده از متام سدیم برای این کار باید زمین را به عمق ۲۰ – ۱۵ سانتی‎متر شخم زده و سپس سم را به نسبت ۶ – ۵ درصد با آب مخلوط کرد. ۱۵۰ لیتر از این محلول برای سم‎پاشی ۱۰۰ متر مربع کافی است. بعد از آن زمین را باید آبیاری کرد تا رطوبت به عمق ۱۵ سانتی‎متری برسد. از متام سدیم تنها در زمین های می توان استفاده کرد که کاشتی صورت نگرفته باشد.