یکی از آفات برگ درخت انجیر که در بسیاری از باغات و مناطق انجیر کاری مشاهده می شود آفت شته انجیر می باشد. این آفت در پشت برگها با تراکم بسیار بالا دیده می شود. شته ها با فرو کردن خرطوم خود در پارانیشم برگ ها و جوانه های انتهایی از شیره گیاهی درختان تغذیه می کنند.
شته ها از آفات مکنده ای هستند که طول آنها بین 1 تا 10 میلیمتر است. در حدود 4000 گونه شته تاکنون شناخته شده که از بین آنها حدود 250 گونه ، از آفات مهم کشاورزی و باغداری محسوب می شوند. رنگ این حشرات زرد و یا سبز است. شته ها معمولا 3 جفت پا دارند که پاهای عقبی نسبت به دیگر پاها بزرگتر می باشد.
تعداد اندک شته ها به درخت انجیر آسیبی وارد نمی کند ولی وقتی میزان آفت بالا باشد منجر به ایجاد شیره ( عسلک ) که مایعی شفاف و چسبناک است بر روی برگها و میوه ها می شود. وجود شیره باعث سیاه و بد شکل شدن ، کاهش کیفیت و خراب شدن میوه انجیر می شود. عسلک همچنین باعث جذب مورچه‌ها ، زنبورهای عسل و زنبورهای قرمز شده و مکانی مناسب برای رشد ویروس ها و قارچ‌های سیاه دوده‌ای است.
یک شته ماده با جفت یا به تنهایی می تواند تولید مثل کند و تقریبا هر هفته تعداد زیادی نوزاد شته به دنیا بیاورد که بعد از یک هفته آنها نیز قدرت تولید مثل دارند. اگر شرایط تکثیر برای این حشرات مناسب باشد در مدت زمان کوتاهی تعداد آنها به سرعت افزایش می‌یابد. حداکثر تراکم آفت شته انجیر در شهریور ماه و همراه با برداشت انجیر می باشد. بر اثر فعالیت شته ها ، رشد و ظاهر درختان انجیر تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
خسارت آفت شته درخت انجیر
این آفت در دو موقع از سال به درختان آسیب وارد می کند :
الف – در اوایل بهار و پس از سبز شدن برگ ها : حمله آفت در این زمان منجر به پیچیدگی شدید برگها می گردد. علائم خسارت معمولا در اردیبهشت ماه و قبل از بالا رفتن شدید درجه حرارت مشاهده می گردد و با توجه به اینکه حداکثر رشد شاخه و برگ درختان انجیر در این زمان می باشد بنابراین وجود آفت شته انجیر مانع از رشد کامل برگها می شود.
ب – در شهریورماه ( به ویژه در اواخر شهریورماه ) : در این زمان با توجه به کاهش دما تراکم بالای آفت شته انجیر باعث شیره زدن و برق زدن درختان می شود. شیره از فاصله زیاد روی برگ و میوه درختان و در زیر درختان قابل مشاهده است. تراکم بالای آفت عمدتا در باغات مناطق کوهستانی و در نقاطی که درجه حرارت هوا کمتر از سایر مناطق و دشت ها می باشد است. در این مکانها خسارت آفت شته انجیر بیشتر بوده و بالعکس باغاتی که در دشتها قرار دارند به علت بالا بودن درجه حرارت نسبت به مناطق کوهستانی خسارت آفت کمتر مشاهده می شود.
مناطق آلوده به آفت
خسارت آفت در مناطق سردتر و در باغ های جوان و در باغ های که به میزان زیاد آبیاری می شوند شدیدتر از باغات دیگر می باشد. معمولا حمله آفت در یک باغ مربوط به کل باغ نیست و خسارت بر روی بعضی از درختان دیده می شود. شته انجیر در شهرستانهای استهبان ، نیریز و سایر شهرستان های انجیر خیز استان فارس مانند جهرم و کوار دیده شده است.
کنترل و مبارزه با آفت شته انجیر
وجود كفشدوزک و بعضی از زنبورها و حشرات بال توری سبز در بعضی مناطق از عوامل کنترل طبیعی این آفت است. کفشدوزک ها چه در حالت لاروی و چه در حالت بالغ از شته ها تغذیه می کنند. کفشدوزک ها با تغذیه از آفت شته انجیر میزان زیادی از آنها را از بین می برند. زنبورها نیز با تخم ریزی در بدن شته ها باعث نابودی آنها می شوند.
بنابراین لازم است به منظور حفظ این گونه حشرات مفید که در موارد زیادی کنترل خوبی بر روی آفت شته انجیر دارند حتی المقدور از سمپاشی بر علیه شته ها خودداری گردد. در راستای همین سیاست به جز در موارد بسیار نادر از سمپاشی برای کنترل آفت نباید استفاده کرد. استفاده از تله های خوراکی و کارت های زرد نیز در کنترل آفت شته انجیر می تواند موثر باشد.
با توجه به این که معمولا در باغات آلوده تعدادی از درختان آلوده به این آفت می باشند بنابراین در صورت اجبار به استفاده از سموم لازم است سمپاشی منحصرا بر روی درختان آلوده انجام شود که در این گونه موارد لازم است از سموم شته کش اختصاصی استفاده شود زیرا در صورتی که از سموم حشره کش عمومی استفاده شود طغیان کنه انجیر و بعضی آفات دیگر از مسائلی است که بعدا با آن روبه رو خواهیم شد. سم پریمور شته کش اختصاص آفت شته انجیر است و با غلظت 0/5 تا 0/75 در هزار تأثیر خوبی در کنترل این آفت دارد.
